Viêm họng xung huyết: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CKI Bác sĩ Phan Đình Long

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm họng xung huyết là tình trạng viêm nhiễm ở vùng họng, gây ra các triệu chứng như đau rát, sưng tấy và đỏ ở niêm mạc họng. Đây là một bệnh lý thường gặp do vi khuẩn hoặc virus gây ra, thường xuất hiện cùng với các triệu chứng của cảm lạnh, cúm. Bệnh có thể gây khó khăn trong việc nuốt, nói chuyện và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Việc nhận biết sớm và điều trị kịp thời sẽ giúp giảm bớt triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.

Định nghĩa và phân loại viêm họng xung huyết

Viêm họng xung huyết là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở niêm mạc họng, đặc trưng bởi sự sưng tấy và đỏ. Bệnh thường do các tác nhân vi khuẩn hoặc virus gây ra, và có thể xuất hiện dưới dạng cấp tính hoặc mãn tính. Viêm họng xung huyết cấp tính thường xảy ra đột ngột và gây ra các triệu chứng rõ rệt, trong khi viêm họng xung huyết mãn tính thường phát triển từ các đợt viêm họng cấp tính không được điều trị triệt để.

Bệnh có thể được phân loại theo nguyên nhân gây bệnh, bao gồm viêm họng xung huyết do virus (như cảm cúm, cảm lạnh) và do vi khuẩn (chủ yếu là liên cầu khuẩn nhóm A). Bên cạnh đó, viêm họng xung huyết cũng có thể phát sinh từ các yếu tố môi trường như ô nhiễm không khí, khói thuốc lá, hoặc các kích thích cơ học như nướu răng bị viêm.

Triệu chứng của viêm họng xung huyết

Viêm họng xung huyết gây ra các triệu chứng đặc trưng, giúp người bệnh dễ dàng nhận diện và phân biệt với các bệnh lý khác. Triệu chứng đầu tiên thường gặp là cảm giác đau rát, khô họng và khó nuốt. Họng có thể bị sưng đỏ, đôi khi có xuất hiện mảng trắng hoặc mủ nếu có nhiễm trùng. Ngoài ra, người bệnh còn có thể gặp các triệu chứng toàn thân như sốt, mệt mỏi, đau đầu, và đau cơ.

Các dấu hiệu khác bao gồm ho khan hoặc ho có đờm, đặc biệt khi viêm họng xung huyết kéo dài hoặc tái phát. Trong trường hợp nhiễm trùng do vi khuẩn, triệu chứng có thể nghiêm trọng hơn, với dấu hiệu sốt cao, đau họng dữ dội và thậm chí là khó thở nếu tình trạng viêm lan rộng.

Viêm họng xung huyết có thể ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp, khiến người bệnh gặp khó khăn khi nói chuyện hoặc ăn uống. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng viêm có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng hơn như viêm amidan, viêm thanh quản, hoặc nhiễm trùng tai.

Nguyên nhân gây viêm họng xung huyết

Viêm họng xung huyết có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm tác nhân virus, vi khuẩn và các yếu tố môi trường. Dưới đây là những nguyên nhân chính gây bệnh:

• Nhiễm virus: Đây là nguyên nhân chủ yếu gây viêm họng xung huyết. Các virus thường gặp bao gồm cúm, rhinovirus (gây cảm lạnh), và adenovirus. Những virus này tấn công vào niêm mạc họng, gây viêm và sưng tấy.

• Nhiễm vi khuẩn: Một trong những vi khuẩn phổ biến nhất gây viêm họng xung huyết là liên cầu khuẩn nhóm A. Vi khuẩn này có thể gây nhiễm trùng nghiêm trọng, cần được điều trị bằng kháng sinh.

• Tác nhân môi trường: Khói thuốc, ô nhiễm không khí, hay sự thay đổi đột ngột của nhiệt độ cũng có thể kích thích niêm mạc họng, dẫn đến viêm xung huyết. Sự tiếp xúc thường xuyên với các hóa chất hoặc chất kích thích khác trong môi trường làm việc hoặc sinh hoạt cũng có thể là nguyên nhân.

• Yếu tố cơ địa: Những người có hệ miễn dịch yếu hoặc đang mắc các bệnh lý nền như tiểu đường, bệnh tim mạch dễ bị viêm họng xung huyết hơn do khả năng chống lại nhiễm trùng kém.

• Thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Uống ít nước, ăn thực phẩm cay nóng, hoặc thiếu ngủ có thể làm suy giảm sức đề kháng của cơ thể, khiến họng dễ bị viêm nhiễm.

Đối tượng dễ mắc viêm họng xung huyết

Viêm họng xung huyết có thể xảy ra ở bất kỳ ai, nhưng một số đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Những người thuộc nhóm sau đây dễ bị ảnh hưởng hơn:

• Trẻ em: Hệ miễn dịch của trẻ em chưa hoàn thiện, khiến chúng dễ bị nhiễm các tác nhân gây viêm họng. Trẻ em cũng thường xuyên tiếp xúc với môi trường học đường, nơi virus và vi khuẩn dễ lây lan.

• Người cao tuổi: Hệ thống miễn dịch của người cao tuổi thường suy giảm, khiến họ dễ bị nhiễm trùng và gặp khó khăn trong việc chống lại các bệnh lý như viêm họng xung huyết.

• Người hút thuốc hoặc tiếp xúc với khói thuốc: Khói thuốc làm tổn thương niêm mạc họng, khiến họng dễ bị viêm nhiễm khi tiếp xúc với các tác nhân gây bệnh.

• Người có bệnh lý nền: Những người mắc bệnh lý như tiểu đường, bệnh tim mạch, hoặc các rối loạn miễn dịch như HIV/AIDS dễ bị viêm họng xung huyết do hệ miễn dịch suy yếu.

• Người làm việc trong môi trường ô nhiễm: Những người làm việc trong các môi trường khói bụi, hóa chất, hay các môi trường kín như nhà máy, xưởng sản xuất có nguy cơ cao bị viêm họng do sự tiếp xúc với các chất gây kích ứng và nhiễm trùng.

Các đối tượng này cần đặc biệt chú ý đến các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe và giảm nguy cơ mắc bệnh.

Biến chứng của viêm họng xung huyết

Viêm họng xung huyết, nếu không được điều trị kịp thời hoặc xử lý đúng cách, có thể dẫn đến một số biến chứng nguy hiểm. Những biến chứng này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Dưới đây là những biến chứng thường gặp:

• Viêm amidan: Khi viêm họng xung huyết kéo dài hoặc tái phát nhiều lần, có thể dẫn đến viêm amidan. Viêm amidan làm tăng cường cảm giác đau họng và khó nuốt, có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và gây nhiễm trùng.

• Viêm thanh quản: Viêm họng xung huyết có thể lan xuống vùng thanh quản, gây viêm thanh quản. Triệu chứng của viêm thanh quản thường bao gồm khản giọng, mất tiếng, và đau rát họng khi nói.

• Nhiễm trùng tai: Các vi khuẩn gây viêm họng xung huyết có thể lan đến tai, gây ra nhiễm trùng tai giữa (viêm tai giữa). Điều này có thể dẫn đến các triệu chứng như đau tai, giảm thính lực, và có thể cần điều trị kháng sinh.

• Viêm phổi: Nếu viêm họng xung huyết không được điều trị, tình trạng viêm có thể lan xuống phổi và gây viêm phổi. Viêm phổi là một biến chứng nghiêm trọng có thể đe dọa tính mạng nếu không được chăm sóc y tế kịp thời.

• Tổn thương hệ miễn dịch: Viêm họng xung huyết lặp đi lặp lại có thể làm suy giảm khả năng miễn dịch của cơ thể, khiến người bệnh dễ mắc các bệnh nhiễm trùng khác.

Chẩn đoán viêm họng xung huyết

Chẩn đoán viêm họng xung huyết thường được thực hiện thông qua các bước kiểm tra lâm sàng và xét nghiệm để xác định nguyên nhân gây bệnh. Việc chẩn đoán đúng cách giúp bác sĩ đưa ra phương án điều trị hiệu quả. Các phương pháp chẩn đoán bao gồm:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ thăm khám và hỏi bệnh sử để xác định các triệu chứng như đau họng, ho, sốt, và các vấn đề khác. Việc kiểm tra cổ họng và quan sát tình trạng đỏ, sưng tấy, hoặc có mủ trong họng cũng giúp bác sĩ đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh.

• Xét nghiệm dịch họng: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm dịch họng để xác định xem viêm họng có phải do vi khuẩn (như liên cầu khuẩn nhóm A) gây ra hay không. Xét nghiệm này giúp phân biệt viêm họng do virus và viêm họng do vi khuẩn, từ đó có hướng điều trị phù hợp.

• Xét nghiệm máu: Nếu viêm họng xung huyết kéo dài hoặc có các triệu chứng nghiêm trọng, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu để kiểm tra số lượng bạch cầu và các chỉ số viêm nhiễm. Xét nghiệm này có thể giúp phát hiện các dấu hiệu của nhiễm trùng nặng hoặc các bệnh lý khác liên quan.

• Chẩn đoán hình ảnh: Trong trường hợp nghi ngờ viêm họng xung huyết có biến chứng, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm hình ảnh như X-quang để kiểm tra tình trạng của phổi hoặc các cơ quan khác, đảm bảo không có nhiễm trùng hoặc tổn thương sâu hơn.

Việc chẩn đoán chính xác giúp định hướng điều trị hiệu quả, giảm thiểu nguy cơ biến chứng và giúp bệnh nhân hồi phục nhanh chóng.

Khi nào cần gặp bác sĩ với viêm họng xung huyết

Viêm họng xung huyết thường có thể tự khỏi nếu được điều trị đúng cách tại nhà. Tuy nhiên, có những trường hợp bệnh tiến triển nặng và cần sự can thiệp của bác sĩ. Dưới đây là những dấu hiệu cho thấy bạn cần tìm sự giúp đỡ y tế:

• Triệu chứng kéo dài: Nếu viêm họng xung huyết không thuyên giảm sau vài ngày điều trị tại nhà hoặc các triệu chứng ngày càng nặng hơn, bạn cần đi khám để được kiểm tra và chẩn đoán chính xác.

• Đau họng nghiêm trọng: Khi đau họng trở nên dữ dội, khó nuốt hoặc không thể nói chuyện bình thường, có thể là dấu hiệu của một nhiễm trùng nghiêm trọng như viêm amidan hoặc viêm thanh quản.

• Sốt cao và kéo dài: Nếu bạn bị sốt cao không hạ sau một thời gian, đặc biệt là khi kèm theo các triệu chứng khác như khó thở, bạn nên gặp bác sĩ ngay lập tức. Sốt cao có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng vi khuẩn.

• Khó thở hoặc thở khò khè: Viêm họng xung huyết có thể dẫn đến viêm thanh quản hoặc viêm phổi, gây khó thở hoặc thở khò khè. Nếu xuất hiện những dấu hiệu này, bạn cần đến bệnh viện ngay lập tức để điều trị.

• Mảng trắng hoặc mủ trong họng: Nếu bạn thấy xuất hiện các mảng trắng hoặc mủ trong họng, có thể là dấu hiệu của viêm họng do vi khuẩn, như nhiễm liên cầu khuẩn. Điều này cần được điều trị kháng sinh kịp thời để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.

• Đau tai hoặc mất thính lực: Viêm họng có thể lan ra tai, gây viêm tai giữa. Nếu bạn có triệu chứng đau tai hoặc giảm thính lực, cần tham khảo ý kiến bác sĩ để điều trị kịp thời.

Phòng ngừa viêm họng xung huyết

Mặc dù không thể hoàn toàn ngừa được viêm họng xung huyết, nhưng việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa hợp lý có thể giảm nguy cơ mắc bệnh và làm giảm tần suất tái phát. Dưới đây là những biện pháp phòng ngừa hiệu quả:

• Giữ vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch, đặc biệt trước khi ăn hoặc sau khi tiếp xúc với người bệnh. Điều này giúp giảm nguy cơ nhiễm virus và vi khuẩn.

• Tránh tiếp xúc với người bị bệnh: Nếu có người thân hoặc đồng nghiệp mắc viêm họng xung huyết, hạn chế tiếp xúc gần để tránh bị lây nhiễm. Đặc biệt trong mùa cúm, việc tránh những khu vực đông đúc và không gian kín là rất quan trọng.

• Tăng cường hệ miễn dịch: Duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh, giàu vitamin C và các dưỡng chất thiết yếu giúp tăng cường sức đề kháng của cơ thể. Hãy bổ sung rau xanh, trái cây và uống đủ nước để duy trì sức khỏe.

• Tránh các yếu tố kích thích: Hạn chế tiếp xúc với khói thuốc, ô nhiễm không khí, và các chất hóa học gây kích ứng đường hô hấp. Những yếu tố này có thể làm suy yếu niêm mạc họng và khiến bạn dễ mắc viêm họng xung huyết.

• Giữ ấm cơ thể: Khi thời tiết thay đổi, hãy giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng cổ và họng. Tránh để cơ thể bị lạnh đột ngột, vì điều này có thể tạo điều kiện thuận lợi cho virus và vi khuẩn xâm nhập.

• Hạn chế dùng giọng nói quá mức: Tránh nói quá nhiều hoặc la hét, vì việc sử dụng giọng nói liên tục có thể làm căng thẳng dây thanh quản và tạo điều kiện cho viêm họng phát triển.

Các biện pháp phòng ngừa đơn giản nhưng hiệu quả này sẽ giúp bạn giảm nguy cơ mắc viêm họng xung huyết và duy trì sức khỏe lâu dài.

Phương pháp điều trị viêm họng xung huyết

Việc điều trị viêm họng xung huyết phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm thuốc Tây y, các biện pháp dân gian và chăm sóc tại nhà. Dưới đây là các phương pháp điều trị thường được áp dụng.

Thuốc Tây y điều trị viêm họng xung huyết

Trong điều trị viêm họng xung huyết, thuốc Tây y thường được sử dụng để giảm triệu chứng và điều trị nhiễm trùng nếu có. Các loại thuốc phổ biến bao gồm:

• Kháng sinh: Nếu nguyên nhân gây viêm họng xung huyết là vi khuẩn, bác sĩ sẽ chỉ định kháng sinh. Một số loại kháng sinh thường được sử dụng là Penicillin hoặc Amoxicillin cho các nhiễm trùng do liên cầu khuẩn. Đối với những trường hợp dị ứng hoặc không đáp ứng với penicillin, bác sĩ có thể thay thế bằng Azithromycin hoặc Clarithromycin.

• Thuốc giảm đau và hạ sốt: Để giảm đau họng và hạ sốt, các loại thuốc như Paracetamol hoặc Ibuprofen được sử dụng phổ biến. Chúng giúp làm giảm cảm giác đau và khó chịu, đồng thời giảm nhiệt độ cơ thể khi sốt cao.

• Thuốc xịt họng hoặc viên ngậm: Các thuốc xịt họng như Betadine hoặc viên ngậm Strepsils có tác dụng giảm đau họng, kháng viêm và kháng khuẩn nhẹ. Chúng giúp làm dịu cảm giác đau rát và ngứa cổ họng, đồng thời hỗ trợ làm sạch vi khuẩn.

• Thuốc long đờm: Nếu viêm họng xung huyết kèm theo ho có đờm, bác sĩ có thể chỉ định thuốc long đờm như Ambroxol hoặc Bromhexine. Các thuốc này giúp làm loãng đờm, dễ dàng tống đờm ra ngoài khi ho.

Biện pháp dân gian và chăm sóc tại nhà

Bên cạnh việc sử dụng thuốc Tây y, các biện pháp dân gian cũng đóng vai trò quan trọng trong việc làm giảm triệu chứng của viêm họng xung huyết. Dưới đây là một số phương pháp đơn giản bạn có thể áp dụng tại nhà:

• Súc miệng với nước muối: Súc miệng với nước muối ấm có tác dụng giảm viêm, làm sạch cổ họng và ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn. Bạn có thể pha một muỗng cà phê muối vào một cốc nước ấm và súc miệng trong khoảng vài phút.

• Uống nước mật ong với chanh: Mật ong có đặc tính kháng viêm và làm dịu họng, kết hợp với chanh giúp tăng cường vitamin C, hỗ trợ hệ miễn dịch. Uống một ly nước ấm pha mật ong và chanh mỗi ngày sẽ giúp giảm cảm giác đau rát và làm dịu cổ họng.

• Nghỉ ngơi đầy đủ và giữ ấm cơ thể: Việc nghỉ ngơi và giữ ấm cơ thể là một trong những yếu tố quan trọng giúp cơ thể phục hồi nhanh chóng. Hãy đảm bảo bạn có đủ giấc ngủ và tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột.

• Sử dụng máy tạo độ ẩm: Khi không khí khô, việc sử dụng máy tạo độ ẩm có thể giúp giữ ẩm cho cổ họng, làm giảm cảm giác khô và kích ứng.

Khi nào cần điều trị chuyên sâu

Mặc dù các phương pháp điều trị tại nhà và thuốc Tây y có thể giúp làm giảm triệu chứng, nhưng nếu viêm họng xung huyết không thuyên giảm hoặc các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn, bạn cần gặp bác sĩ để được điều trị chuyên sâu. Điều này đặc biệt quan trọng khi viêm họng xung huyết kéo dài, có dấu hiệu biến chứng như viêm amidan, viêm phổi hoặc khó thở.

Chăm sóc và điều trị viêm họng xung huyết đúng cách sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ biến chứng và tăng tốc quá trình hồi phục.