Viêm phế quản có lây không? Nguyên nhân, cách lây và phòng tránh

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CKI Bác sĩ Phan Đình Long

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm phế quản có lây không là thắc mắc của nhiều người khi tiếp xúc với người mắc bệnh. Đây là tình trạng viêm nhiễm đường hô hấp phổ biến, có thể do virus, vi khuẩn hoặc các tác nhân kích thích gây ra. Một số dạng viêm phế quản có khả năng lây lan, trong khi một số khác không lây. Hiểu rõ nguyên nhân, cơ chế lây nhiễm và cách phòng tránh sẽ giúp bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình, đặc biệt trong mùa lạnh hoặc khi thời tiết thay đổi.

Viêm phế quản có lây không? Cơ chế lây nhiễm của bệnh

Viêm phế quản là tình trạng viêm nhiễm ở các ống phế quản, gây ho, đờm, khó thở và khó chịu cho người bệnh. Tuy nhiên, không phải tất cả các trường hợp viêm phế quản đều có khả năng lây nhiễm. Việc viêm phế quản có lây không phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh.

• Viêm phế quản cấp tính do virus hoặc vi khuẩn: Đây là dạng có khả năng lây nhiễm cao, đặc biệt là khi tiếp xúc trực tiếp với giọt bắn từ người bệnh qua ho, hắt hơi hoặc dùng chung đồ cá nhân.

• Viêm phế quản mãn tính do tác nhân kích thích: Dạng này thường không lây vì nguyên nhân chính là do khói thuốc, ô nhiễm môi trường hoặc bệnh lý nền kéo dài như COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính).

Như vậy, nếu viêm phế quản xuất phát từ nhiễm trùng đường hô hấp, đặc biệt do virus, thì khả năng lây nhiễm là rất cao.

Viêm phế quản lây qua đường nào?

Viêm phế quản có thể lây từ người bệnh sang người khỏe mạnh qua các con đường chính sau:

Lây qua đường hô hấp

• Khi người bệnh ho hoặc hắt hơi, các giọt dịch chứa virus hoặc vi khuẩn sẽ phát tán vào không khí và có thể xâm nhập vào đường hô hấp của người khác.

• Ở môi trường kín, như phòng làm việc hoặc lớp học, nguy cơ lây lan cao hơn do không khí ít lưu thông.

Lây qua tiếp xúc trực tiếp

• Dùng chung vật dụng cá nhân như cốc uống nước, bàn chải đánh răng hoặc khăn mặt có thể làm lây truyền mầm bệnh.

• Bắt tay hoặc chạm vào bề mặt có virus rồi chạm vào mũi, miệng mà không rửa tay cũng có thể khiến virus xâm nhập vào cơ thể.

Lây qua bề mặt nhiễm bệnh

• Virus gây viêm phế quản có thể tồn tại trên bề mặt đồ vật như tay nắm cửa, bàn phím máy tính hoặc điện thoại trong vài giờ đến vài ngày.

• Khi chạm vào các bề mặt này rồi đưa tay lên mắt, mũi, miệng, nguy cơ nhiễm bệnh sẽ tăng cao.

Ai dễ bị lây viêm phế quản nhất?

Không phải ai tiếp xúc với người mắc viêm phế quản cũng bị lây nhiễm. Một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn do hệ miễn dịch yếu hoặc tiếp xúc thường xuyên với môi trường chứa mầm bệnh.

Trẻ nhỏ và người già

• Hệ miễn dịch chưa hoàn thiện (ở trẻ em) hoặc suy giảm theo tuổi tác (ở người già) khiến họ dễ bị nhiễm virus gây viêm phế quản.

• Trẻ em thường xuyên tiếp xúc với bạn bè tại trường học, trong khi người già có thể mắc bệnh do lây từ thành viên trong gia đình.

Người có bệnh nền về hô hấp

• Những người mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), hen suyễn hoặc viêm xoang có nguy cơ cao hơn do hệ hô hấp đã bị tổn thương từ trước.

• Khi nhiễm viêm phế quản, các triệu chứng của họ thường nghiêm trọng hơn so với người khỏe mạnh.

Người có hệ miễn dịch suy yếu

• Bệnh nhân tiểu đường, ung thư, HIV/AIDS hoặc người sử dụng thuốc ức chế miễn dịch có nguy cơ cao mắc bệnh do khả năng đề kháng kém.

• Người bị căng thẳng, thiếu ngủ hoặc suy dinh dưỡng cũng dễ bị nhiễm virus hơn.

Nhân viên y tế và người làm việc trong môi trường đông người

• Những người làm việc trong bệnh viện, trường học hoặc nhà trẻ có nguy cơ cao do tiếp xúc với nhiều người mỗi ngày.

• Những người thường xuyên di chuyển bằng phương tiện công cộng cũng có nguy cơ lây nhiễm cao hơn.

Viêm phế quản có lây trong bao lâu?

Thời gian lây nhiễm của viêm phế quản phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, tình trạng sức khỏe của bệnh nhân và cách phòng tránh lây lan.

Giai đoạn ủ bệnh

• Thường kéo dài từ 1 đến 4 ngày sau khi tiếp xúc với virus hoặc vi khuẩn.

• Trong giai đoạn này, người bệnh có thể chưa có triệu chứng rõ ràng nhưng vẫn có khả năng lây lan mầm bệnh.

Giai đoạn phát bệnh

• Kéo dài từ 7 đến 10 ngày, đây là thời điểm khả năng lây nhiễm cao nhất.

• Các triệu chứng như ho, sốt, đau họng và tiết đờm xuất hiện mạnh mẽ nhất.

Giai đoạn hồi phục

• Sau khoảng 2 đến 3 tuần, triệu chứng giảm dần và nguy cơ lây nhiễm cũng giảm theo.

• Một số người vẫn còn ho kéo dài nhưng không còn khả năng lây bệnh.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, virus có thể tồn tại trong cơ thể lâu hơn, và bệnh nhân vẫn có thể lây cho người khác nếu không thực hiện các biện pháp phòng tránh.

Làm sao để phòng tránh lây nhiễm viêm phế quản?

Để giảm nguy cơ lây nhiễm viêm phế quản, cần thực hiện các biện pháp phòng tránh sau:

Giữ vệ sinh cá nhân

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn, đặc biệt sau khi ho, hắt hơi hoặc chạm vào bề mặt công cộng.

• Che miệng khi ho hoặc hắt hơi bằng khăn giấy hoặc khuỷu tay để hạn chế phát tán virus.

• Tránh chạm tay vào mắt, mũi, miệng khi chưa rửa sạch tay.

Hạn chế tiếp xúc với người bệnh

• Nếu trong gia đình có người mắc viêm phế quản, cần giữ khoảng cách an toàn và không dùng chung đồ cá nhân.

• Người bệnh nên đeo khẩu trang để tránh lây nhiễm cho người khác.

Tăng cường hệ miễn dịch

• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, bổ sung thực phẩm giàu vitamin C, D và kẽm để tăng cường sức đề kháng.

• Tập thể dục thường xuyên, ngủ đủ giấc và hạn chế căng thẳng để nâng cao khả năng miễn dịch.

Giữ môi trường sống trong lành

• Thường xuyên vệ sinh nhà cửa, mở cửa sổ để không khí lưu thông, giảm nguy cơ tích tụ vi khuẩn và virus.

• Sử dụng máy lọc không khí nếu sống trong môi trường ô nhiễm hoặc có nhiều khói bụi.

Việc hiểu rõ viêm phế quản có lây không và áp dụng các biện pháp phòng tránh sẽ giúp bảo vệ sức khỏe của bản thân và cộng đồng.

Viêm phế quản có cần cách ly không?

Khi mắc viêm phế quản do virus hoặc vi khuẩn, việc cách ly là cần thiết để hạn chế lây nhiễm cho người xung quanh. Tuy nhiên, mức độ cách ly có thể linh hoạt tùy theo tình trạng bệnh và môi trường sống.

Khi nào cần cách ly?

• Nếu viêm phế quản do virus hoặc vi khuẩn, người bệnh nên hạn chế tiếp xúc với người khác trong ít nhất 5-7 ngày đầu, khi nguy cơ lây nhiễm cao nhất.

• Nếu có triệu chứng ho nhiều, sốt, sổ mũi hoặc khó thở, nên nghỉ ngơi tại nhà thay vì đến nơi làm việc hoặc trường học.

• Trẻ nhỏ và người cao tuổi có hệ miễn dịch yếu nên đặc biệt cẩn thận khi tiếp xúc với người bệnh.

Cách ly như thế nào để tránh lây nhiễm?

• Đeo khẩu trang khi tiếp xúc với người khác, đặc biệt khi ho hoặc hắt hơi.

• Hạn chế dùng chung vật dụng cá nhân như ly uống nước, muỗng nĩa, khăn mặt.

• Vệ sinh tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn.

• Giữ khoảng cách ít nhất 1-2 mét với người khỏe mạnh.

• Thông gió không gian sống, không đóng kín cửa phòng để tránh không khí tù đọng.

Việc tuân thủ cách ly hợp lý không chỉ giúp người bệnh hồi phục nhanh hơn mà còn ngăn chặn nguy cơ lây lan bệnh ra cộng đồng.

Điều trị viêm phế quản tại nhà như thế nào?

Hầu hết các trường hợp viêm phế quản cấp tính có thể tự khỏi sau 1-3 tuần nếu được chăm sóc đúng cách. Dưới đây là một số phương pháp hỗ trợ điều trị tại nhà giúp giảm triệu chứng và đẩy nhanh quá trình hồi phục.

Nghỉ ngơi và giữ ấm cơ thể

• Nghỉ ngơi đầy đủ giúp cơ thể có đủ năng lượng để chống lại virus.

• Giữ ấm cổ họng bằng khăn quàng hoặc uống nước ấm để giảm ho.

• Hạn chế tiếp xúc với môi trường lạnh hoặc ô nhiễm.

Uống nhiều nước

• Uống đủ nước giúp làm loãng đờm, giúp đờm dễ dàng được tống ra ngoài.

• Nước ấm, trà gừng, mật ong hoặc nước chanh có thể giúp làm dịu cổ họng.

Sử dụng máy tạo độ ẩm

• Không khí khô có thể làm trầm trọng hơn triệu chứng ho và khó thở.

• Máy tạo độ ẩm giúp duy trì độ ẩm không khí, làm dịu niêm mạc phế quản.

Dùng thuốc giảm triệu chứng

• Thuốc hạ sốt và giảm đau: Paracetamol hoặc ibuprofen giúp giảm sốt và đau nhức cơ thể.

• Thuốc long đờm: Giúp làm loãng đờm để dễ khạc ra ngoài.

• Thuốc ho: Chỉ dùng khi ho khan quá nhiều, gây mất ngủ hoặc ảnh hưởng sinh hoạt.

Bài thuốc dân gian hỗ trợ điều trị

• Mật ong và gừng: Giúp làm dịu cổ họng và giảm ho.

• Nước tỏi ngâm mật ong: Có tính kháng khuẩn tự nhiên, giúp giảm viêm.

• Lá húng chanh hấp đường phèn: Giúp tiêu đờm, giảm ho hiệu quả.

Tuy nhiên, nếu triệu chứng không thuyên giảm sau 10 ngày hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng nặng, cần đi khám bác sĩ để được tư vấn điều trị phù hợp.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Mặc dù viêm phế quản cấp tính có thể tự khỏi, nhưng trong một số trường hợp, bệnh có thể tiến triển nặng hơn và gây biến chứng nghiêm trọng. Hãy đến bệnh viện ngay nếu gặp các dấu hiệu sau:

• Ho kéo dài trên 3 tuần mà không thuyên giảm.

• Sốt cao trên 39°C hoặc sốt kéo dài hơn 5 ngày.

• Khó thở, thở khò khè hoặc đau tức ngực.

• Ho ra máu hoặc đờm có màu xanh đậm, vàng đặc, có mùi hôi.

• Người có bệnh nền hô hấp (hen suyễn, COPD) thấy triệu chứng nặng hơn.

• Trẻ nhỏ, người già hoặc người có hệ miễn dịch yếu bị viêm phế quản.

Trong những trường hợp này, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm, chụp X-quang phổi hoặc kê đơn thuốc kháng sinh (nếu nhiễm vi khuẩn) để điều trị kịp thời.

Viêm phế quản có biến chứng nguy hiểm không?

Viêm phế quản nếu không được kiểm soát tốt có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, đặc biệt ở trẻ em, người già và người có bệnh nền.

Viêm phổi

• Viêm phế quản kéo dài có thể khiến vi khuẩn lan xuống phổi, gây viêm phổi.

• Dấu hiệu cảnh báo: Sốt cao, đau ngực, khó thở, ho có đờm đặc hoặc có máu.

Hen suyễn hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD)

• Người có tiền sử hen suyễn hoặc bệnh phổi có thể bị kích thích, làm nặng thêm bệnh lý nền.

• Cần theo dõi kỹ các dấu hiệu khó thở, thở khò khè hoặc tức ngực.

Nhiễm trùng lan rộng

• Nếu vi khuẩn từ đường hô hấp lan vào máu, có thể gây nhiễm trùng huyết, đe dọa tính mạng.

• Triệu chứng nguy hiểm: Sốt cao, mạch nhanh, tụt huyết áp, lú lẫn.

Suy hô hấp

• Trường hợp nặng, viêm phế quản có thể gây suy hô hấp, đặc biệt ở người già và trẻ nhỏ.

• Khi xuất hiện dấu hiệu tím tái môi, thở gấp, cần đưa người bệnh đi cấp cứu ngay.

Câu hỏi thường gặp

1. Viêm phế quản có lây cho trẻ sơ sinh không?

Có. Trẻ sơ sinh có hệ miễn dịch yếu, dễ bị lây viêm phế quản từ người lớn qua đường hô hấp hoặc tiếp xúc trực tiếp. Phụ huynh nên hạn chế để trẻ tiếp xúc với người bệnh, giữ vệ sinh tay sạch sẽ và cho trẻ bú mẹ đầy đủ để tăng đề kháng.

2. Viêm phế quản do dị ứng có lây không?

Không. Viêm phế quản do dị ứng xảy ra khi đường hô hấp phản ứng với các tác nhân kích thích như phấn hoa, lông thú, khói bụi. Dạng này không lây từ người sang người.

3. Viêm phế quản có tái phát không?

Có. Nếu tiếp xúc với virus hoặc vi khuẩn nhiều lần, hoặc có yếu tố nguy cơ như hút thuốc, ô nhiễm không khí, hệ miễn dịch kém, viêm phế quản có thể tái phát nhiều lần trong năm.

4. Người mắc viêm phế quản có nên đi làm không?

Nếu viêm phế quản do nhiễm trùng, người bệnh nên nghỉ ngơi tại nhà ít nhất 5-7 ngày để tránh lây cho đồng nghiệp. Nếu bắt buộc phải đi làm, cần đeo khẩu trang và giữ vệ sinh tay sạch sẽ.

Viêm phế quản có lây không phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Việc hiểu rõ cơ chế lây nhiễm và thực hiện các biện pháp phòng tránh sẽ giúp bảo vệ sức khỏe của bản thân và những người xung quanh.