Viêm phế quản co thắt: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CKI Bác sĩ Phan Đình Long

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm phế quản co thắt là tình trạng viêm nhiễm đường hô hấp gây co thắt các phế quản, làm cản trở luồng không khí vào phổi, dẫn đến khó thở, ho dai dẳng và thở khò khè. Bệnh có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến nhất ở trẻ nhỏ và người có hệ miễn dịch suy giảm. Nguyên nhân thường liên quan đến nhiễm virus, vi khuẩn hoặc các tác nhân dị ứng từ môi trường. Nếu không được kiểm soát kịp thời, viêm phế quản co thắt có thể tiến triển nặng, làm tăng nguy cơ biến chứng nguy hiểm như suy hô hấp hoặc viêm phổi. Vậy đâu là cách nhận biết và điều trị hiệu quả căn bệnh này?

Nguyên nhân gây viêm phế quản co thắt

Viêm phế quản co thắt có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó phổ biến nhất là nhiễm trùng đường hô hấp. Các yếu tố kích thích từ môi trường cũng đóng vai trò quan trọng trong việc khởi phát bệnh.

Nhiễm virus và vi khuẩn

• Virus: Phần lớn các trường hợp viêm phế quản co thắt là do virus gây ra, đặc biệt là virus hợp bào hô hấp (RSV), virus cúm, virus á cúm và adenovirus. Những virus này xâm nhập vào đường hô hấp, gây viêm nhiễm và làm tăng tiết dịch nhầy, dẫn đến co thắt phế quản.
• Vi khuẩn: Một số trường hợp do vi khuẩn như Mycoplasma pneumoniae hoặc Chlamydia pneumoniae, thường gặp ở trẻ em và người lớn có hệ miễn dịch suy yếu.

Dị ứng và yếu tố kích thích từ môi trường

• Khói thuốc lá: Người thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc, đặc biệt là trẻ nhỏ, có nguy cơ cao mắc viêm phế quản co thắt do đường thở nhạy cảm với các chất độc hại trong khói thuốc.
• Ô nhiễm không khí: Khói bụi, hóa chất công nghiệp, khí thải từ phương tiện giao thông có thể làm kích thích đường hô hấp, gây viêm nhiễm và co thắt phế quản.
• Dị ứng: Phấn hoa, lông động vật, bụi nhà và nấm mốc là những tác nhân có thể kích thích phản ứng dị ứng, làm co thắt đường thở.

Yếu tố cơ địa và hệ miễn dịch suy giảm

• Người có tiền sử hen suyễn hoặc viêm mũi dị ứng: Những đối tượng này có hệ hô hấp nhạy cảm, dễ bị kích thích bởi các tác nhân gây bệnh.
• Trẻ em và người cao tuổi: Đây là hai nhóm dễ mắc bệnh do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện hoặc đã suy yếu, làm giảm khả năng chống lại tác nhân gây bệnh.

Triệu chứng của viêm phế quản co thắt

Viêm phế quản co thắt có thể bị nhầm lẫn với hen suyễn hoặc viêm phổi, do đó, nhận biết triệu chứng đặc trưng sẽ giúp phát hiện và điều trị bệnh sớm.

Ho dai dẳng và có đờm

Người bệnh thường có biểu hiện ho kéo dài, có thể ho khan hoặc ho có đờm. Đờm có màu trắng, vàng hoặc xanh tùy thuộc vào mức độ viêm nhiễm.

Thở khò khè, khó thở

Do phế quản bị viêm và co thắt, người bệnh có thể cảm thấy khó thở, đặc biệt là khi vận động mạnh. Khi thở, có thể nghe thấy tiếng khò khè do luồng khí bị cản trở.

Đau tức ngực

Viêm phế quản co thắt có thể gây cảm giác đau tức ngực, nhất là khi ho hoặc hít thở sâu. Điều này xảy ra do đường thở bị viêm, gây kích thích lên các dây thần kinh xung quanh.

Sốt nhẹ hoặc sốt cao

Bệnh nhân có thể bị sốt nhẹ khi nhiễm virus, nhưng nếu sốt cao trên 39°C kèm theo mệt mỏi, đau nhức cơ thể, có thể là dấu hiệu của nhiễm vi khuẩn.

Mệt mỏi, biếng ăn

Trẻ nhỏ bị viêm phế quản co thắt thường có biểu hiện biếng ăn, quấy khóc, khó ngủ. Người lớn có thể cảm thấy mệt mỏi, giảm tập trung do thiếu oxy.

Cách điều trị viêm phế quản co thắt hiệu quả

Điều trị viêm phế quản co thắt cần kết hợp giữa thuốc, chăm sóc tại nhà và phòng ngừa các tác nhân gây bệnh.

Sử dụng thuốc theo chỉ định bác sĩ

• Thuốc giãn phế quản: Các loại thuốc như salbutamol, ipratropium bromide được sử dụng để làm giãn phế quản, giúp cải thiện tình trạng khó thở.
• Thuốc kháng viêm corticosteroid: Được sử dụng trong trường hợp viêm phế quản co thắt nặng để giảm viêm và ngăn chặn phản ứng quá mức của đường thở.
• Thuốc kháng sinh: Chỉ dùng khi có nhiễm khuẩn, bác sĩ có thể kê đơn kháng sinh phù hợp để tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh.
• Thuốc long đờm và giảm ho: Giúp làm loãng đờm, dễ dàng tống ra ngoài, giảm ho kéo dài.

Chăm sóc tại nhà

• Xông hơi nước ấm: Giúp làm dịu đường thở, giảm nghẹt mũi và ho.
• Giữ ấm cơ thể: Đặc biệt quan trọng đối với trẻ nhỏ và người cao tuổi để tránh làm bệnh trầm trọng hơn.
• Uống nhiều nước: Giúp làm loãng đờm, giảm kích thích niêm mạc họng.
• Hạn chế tiếp xúc với khói bụi, dị nguyên: Đeo khẩu trang khi ra ngoài để bảo vệ đường hô hấp.

Viêm phế quản co thắt nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm như suy hô hấp hoặc viêm phổi. Vậy làm thế nào để phòng ngừa hiệu quả căn bệnh này?

Cách phòng ngừa viêm phế quản co thắt hiệu quả

Phòng ngừa viêm phế quản co thắt đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe hệ hô hấp, đặc biệt ở trẻ em, người cao tuổi và những người có cơ địa nhạy cảm. Dưới đây là những biện pháp giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.

Tăng cường hệ miễn dịch

• Chế độ dinh dưỡng đầy đủ: Ăn uống lành mạnh, bổ sung các thực phẩm giàu vitamin C (cam, chanh, ớt chuông), vitamin D (sữa, cá hồi) và kẽm (hàu, thịt bò) giúp tăng cường sức đề kháng.
• Duy trì lối sống lành mạnh: Tập thể dục đều đặn, ngủ đủ giấc, tránh căng thẳng để tăng cường sức khỏe tổng thể.

Tiêm phòng đầy đủ

• Tiêm vắc xin cúm và phế cầu: Đây là hai nguyên nhân phổ biến gây nhiễm trùng đường hô hấp dẫn đến viêm phế quản co thắt. Tiêm phòng giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và biến chứng nặng.
• Tiêm vắc xin ho gà, bạch hầu: Các bệnh này cũng có thể làm tăng nguy cơ co thắt phế quản ở trẻ nhỏ, do đó, tiêm chủng theo lịch trình là biện pháp phòng ngừa quan trọng.

Hạn chế tiếp xúc với tác nhân gây bệnh

• Tránh khói thuốc lá: Người hút thuốc lá chủ động hoặc thụ động đều có nguy cơ cao mắc bệnh đường hô hấp. Nếu trong gia đình có người hút thuốc, nên hạn chế hút trong nhà và tránh xa trẻ nhỏ.
• Giữ môi trường sống sạch sẽ: Thường xuyên vệ sinh nhà cửa, tránh bụi bẩn, nấm mốc và lông động vật để giảm tác nhân gây kích ứng đường hô hấp.
• Đeo khẩu trang khi ra ngoài: Hạn chế hít phải khói bụi, ô nhiễm không khí và các chất kích thích khác.

Bảo vệ đường hô hấp khi thời tiết thay đổi

• Giữ ấm cơ thể: Đặc biệt là vùng cổ, ngực và mũi khi trời lạnh để giảm nguy cơ viêm nhiễm đường hô hấp.
• Tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột: Không nên bước vào phòng điều hòa ngay khi người còn ướt mồ hôi hoặc từ môi trường lạnh bước ra ngoài trời nóng.

Viêm phế quản co thắt có thể phòng tránh nếu áp dụng các biện pháp trên một cách nghiêm túc và thường xuyên. Nhưng nếu đã mắc bệnh, việc điều trị sớm và đúng cách sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ biến chứng.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Mặc dù nhiều trường hợp viêm phế quản co thắt có thể tự khỏi khi chăm sóc tốt tại nhà, nhưng nếu có những dấu hiệu sau đây, người bệnh cần đi khám ngay:

• Khó thở nghiêm trọng: Nếu người bệnh cảm thấy khó thở nhiều, không thể nói trọn câu, môi hoặc đầu ngón tay tím tái, cần đến bệnh viện ngay.
• Ho ra máu hoặc đờm xanh, vàng đậm: Đây có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng nặng hoặc tổn thương đường hô hấp.
• Sốt cao kéo dài trên 3 ngày: Nếu sốt trên 39°C không thuyên giảm dù đã dùng thuốc hạ sốt, có thể cần dùng kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ.
• Cơn ho kéo dài trên 3 tuần: Nếu ho không dứt điểm, đặc biệt là kèm theo đau tức ngực hoặc khó thở, có thể liên quan đến các bệnh lý nghiêm trọng hơn như hen suyễn hoặc viêm phổi.

Nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường và đến gặp bác sĩ kịp thời giúp người bệnh tránh được những biến chứng nguy hiểm.

Câu hỏi thường gặp về viêm phế quản co thắt

Viêm phế quản co thắt có nguy hiểm không?

Viêm phế quản co thắt có thể không quá nghiêm trọng nếu được điều trị kịp thời. Tuy nhiên, nếu không kiểm soát tốt, bệnh có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm như suy hô hấp, viêm phổi hoặc làm trầm trọng hơn các bệnh lý nền như hen suyễn.

Viêm phế quản co thắt có lây không?

Bản thân viêm phế quản co thắt không phải là bệnh truyền nhiễm, nhưng nguyên nhân gây bệnh (virus, vi khuẩn) có thể lây lan qua đường hô hấp khi ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc gần với người bệnh.

Trẻ bị viêm phế quản co thắt có nên dùng kháng sinh không?

Kháng sinh chỉ có tác dụng với viêm phế quản do vi khuẩn. Nếu nguyên nhân là virus (chiếm phần lớn các trường hợp), kháng sinh không hiệu quả. Chỉ dùng kháng sinh khi có chỉ định của bác sĩ.

Viêm phế quản co thắt kéo dài bao lâu?

Thông thường, bệnh kéo dài từ 7-14 ngày, nhưng một số trường hợp có thể dai dẳng hơn nếu không được điều trị đúng cách hoặc có bệnh lý nền như hen suyễn.

Người bệnh nên ăn gì để nhanh khỏi?

Chế độ ăn giàu dinh dưỡng, bổ sung vitamin C, D, kẽm và các thực phẩm giúp làm dịu đường hô hấp như mật ong, gừng, tỏi sẽ hỗ trợ phục hồi nhanh hơn. Đồng thời, nên tránh thực phẩm cay nóng, nước đá hoặc đồ uống có cồn, caffeine.

Viêm phế quản co thắt là bệnh hô hấp phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu người bệnh có kiến thức đúng đắn về cách phòng ngừa và điều trị. Nếu có dấu hiệu nghiêm trọng, hãy nhanh chóng thăm khám bác sĩ để đảm bảo sức khỏe tốt nhất.