Vô sinh không rõ nguyên nhân: Nguyên nhân tiềm ẩn và hướng điều trị

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CKII Lê Hữu Tuấn

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Vô sinh không rõ nguyên nhân là tình trạng khiến nhiều cặp vợ chồng lo lắng khi không thể có con dù sức khỏe sinh sản của cả hai đều bình thường. Theo thống kê, khoảng 10-30% các trường hợp vô sinh rơi vào nhóm không xác định được nguyên nhân cụ thể. Điều này gây khó khăn trong việc điều trị và tạo ra áp lực tâm lý lớn cho các cặp đôi. Vậy vô sinh không rõ nguyên nhân có thể khắc phục được không? Những phương pháp hỗ trợ sinh sản nào có thể giúp tăng cơ hội thụ thai? Cùng tìm hiểu để có giải pháp phù hợp.

Vô sinh không rõ nguyên nhân là gì?

Vô sinh không rõ nguyên nhân được chẩn đoán khi một cặp vợ chồng cố gắng thụ thai tự nhiên trong ít nhất 12 tháng (hoặc 6 tháng nếu người vợ trên 35 tuổi) nhưng không thành công, mặc dù các xét nghiệm đánh giá khả năng sinh sản đều cho kết quả bình thường. Không có bất thường nào được phát hiện trong tinh dịch đồ, dự trữ buồng trứng, chức năng ống dẫn trứng hay quá trình rụng trứng.

Điều này khiến nhiều cặp đôi bối rối, vì không có nguyên nhân rõ ràng để điều trị trực tiếp. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng nhiều yếu tố tiềm ẩn chưa thể phát hiện bằng các phương pháp kiểm tra hiện tại có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.

Nguyên nhân tiềm ẩn của vô sinh không rõ nguyên nhân

Mặc dù không tìm thấy nguyên nhân cụ thể qua các xét nghiệm thông thường, nhưng một số yếu tố dưới đây có thể liên quan đến tình trạng vô sinh không rõ nguyên nhân:

Chất lượng trứng hoặc tinh trùng kém

• Các xét nghiệm tinh dịch đồ chỉ đánh giá số lượng, hình dạng và khả năng di chuyển của tinh trùng, nhưng không kiểm tra được mức độ phân mảnh ADN tinh trùng. Sự phân mảnh ADN cao có thể làm giảm khả năng thụ tinh và tăng nguy cơ sảy thai.
• Chất lượng trứng cũng đóng vai trò quan trọng, ngay cả khi dự trữ buồng trứng bình thường. Những bất thường trong cấu trúc hoặc chức năng của trứng có thể ảnh hưởng đến quá trình thụ tinh và phát triển phôi.

Vấn đề về nội mạc tử cung và quá trình làm tổ của phôi

• Nội mạc tử cung cần đủ độ dày và có môi trường thuận lợi để phôi làm tổ. Một số bất thường vi thể ở nội mạc tử cung có thể không được phát hiện qua siêu âm thông thường.
• Rối loạn miễn dịch ở tử cung có thể khiến cơ thể từ chối phôi thai ngay cả khi phôi khỏe mạnh.

Rối loạn chức năng ống dẫn trứng dù vẫn thông suốt

• Các xét nghiệm chẩn đoán thường chỉ kiểm tra xem ống dẫn trứng có bị tắc nghẽn hay không, nhưng không đánh giá được chức năng vận chuyển trứng và tinh trùng.
• Nếu nhu động ống dẫn trứng kém hoặc có viêm nhiễm nhẹ, quá trình thụ tinh có thể bị ảnh hưởng.

Yếu tố môi trường và lối sống

• Tiếp xúc với hóa chất độc hại, tia bức xạ, ô nhiễm môi trường có thể làm suy giảm chất lượng tinh trùng và trứng.
• Thói quen sinh hoạt không lành mạnh như hút thuốc, uống rượu, stress kéo dài cũng ảnh hưởng đến khả năng thụ thai.

Phương pháp chẩn đoán và đánh giá chuyên sâu

Mặc dù các xét nghiệm cơ bản có thể không phát hiện ra nguyên nhân rõ ràng, nhưng có một số phương pháp chuyên sâu giúp đánh giá kỹ hơn tình trạng sinh sản:

Kiểm tra phân mảnh ADN tinh trùng

• Phương pháp này giúp đánh giá mức độ tổn thương ADN trong tinh trùng, yếu tố có thể ảnh hưởng đến khả năng thụ tinh và phát triển phôi.

Sinh thiết nội mạc tử cung

• Xét nghiệm này giúp kiểm tra các vấn đề về miễn dịch và viêm nhiễm vi thể ở nội mạc tử cung, những yếu tố có thể ảnh hưởng đến quá trình làm tổ của phôi.

Chụp cộng hưởng từ (MRI) vùng chậu

• Giúp phát hiện những bất thường nhỏ ở tử cung, buồng trứng và ống dẫn trứng mà siêu âm thông thường có thể bỏ sót.

Xét nghiệm di truyền tiền làm tổ (PGT)

• Được thực hiện trên phôi trong quá trình thụ tinh ống nghiệm để kiểm tra bất thường nhiễm sắc thể, giúp tăng cơ hội có thai thành công.

Hướng điều trị vô sinh không rõ nguyên nhân

Khi không xác định được nguyên nhân cụ thể, phương pháp điều trị thường tập trung vào việc hỗ trợ sinh sản và cải thiện chất lượng trứng, tinh trùng:

Thay đổi lối sống và sử dụng thực phẩm hỗ trợ sinh sản

• Duy trì chế độ ăn giàu chất chống oxy hóa, omega-3, vitamin D giúp cải thiện chất lượng trứng và tinh trùng.
• Hạn chế rượu, thuốc lá, kiểm soát căng thẳng để tăng khả năng thụ thai tự nhiên.

Kích thích buồng trứng kết hợp bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI)

• Phương pháp này giúp tăng số lượng trứng trưởng thành và tạo điều kiện thuận lợi để tinh trùng tiếp cận trứng.
• Hiệu quả của IUI cao hơn so với quan hệ tự nhiên, đặc biệt đối với các cặp đôi chưa rõ nguyên nhân vô sinh.

Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF)

• Đây là phương pháp có tỷ lệ thành công cao nhất, giúp vượt qua nhiều yếu tố không xác định bằng cách chọn lọc phôi khỏe mạnh trước khi cấy vào tử cung.
• Có thể kết hợp với xét nghiệm PGT để loại bỏ phôi có bất thường nhiễm sắc thể, tăng cơ hội mang thai thành công.

Điều trị miễn dịch sinh sản

• Dành cho những trường hợp nghi ngờ có rối loạn miễn dịch tử cung, giúp cải thiện khả năng làm tổ của phôi.

Liệu các phương pháp này có thực sự mang lại hiệu quả lâu dài? Còn những yếu tố nào khác có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản mà chúng ta chưa khám phá?

Hiệu quả của các phương pháp điều trị vô sinh không rõ nguyên nhân

Việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp phụ thuộc vào từng cặp vợ chồng, độ tuổi, thời gian mong con và tình trạng sức khỏe tổng thể. Dưới đây là tỷ lệ thành công của một số phương pháp phổ biến:

Quan hệ tự nhiên có hỗ trợ lối sống

• Nếu cặp vợ chồng dưới 35 tuổi và chưa thử qua bất kỳ phương pháp hỗ trợ sinh sản nào, việc điều chỉnh lối sống kết hợp theo dõi chu kỳ rụng trứng có thể mang lại tỷ lệ có thai từ 15-20% mỗi chu kỳ.
• Tuy nhiên, nếu sau 6-12 tháng vẫn không có thai, cần cân nhắc can thiệp y khoa.

Bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI)

• Tỷ lệ có thai sau mỗi chu kỳ IUI dao động từ 10-20%, tùy thuộc vào độ tuổi và chất lượng tinh trùng.
• Nếu sau 3-4 chu kỳ IUI không có kết quả, bác sĩ thường khuyến nghị chuyển sang phương pháp IVF.

Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF)

• Đối với những cặp vợ chồng dưới 35 tuổi, tỷ lệ thành công của IVF có thể lên đến 40-50% mỗi chu kỳ.
• Ở nhóm trên 40 tuổi, tỷ lệ thành công giảm xuống khoảng 15-20%.
• Nếu kết hợp với xét nghiệm di truyền tiền làm tổ (PGT), khả năng có thai thành công có thể cao hơn, đặc biệt ở những cặp đôi có tiền sử sảy thai liên tiếp.

Điều trị miễn dịch sinh sản

• Một số nghiên cứu cho thấy rằng việc điều chỉnh yếu tố miễn dịch có thể giúp tăng tỷ lệ làm tổ của phôi ở những trường hợp vô sinh không rõ nguyên nhân, nhưng hiệu quả của phương pháp này vẫn đang được nghiên cứu sâu hơn.

Lời khuyên cho các cặp vợ chồng vô sinh không rõ nguyên nhân

Khi đối mặt với chẩn đoán vô sinh không rõ nguyên nhân, việc duy trì thái độ tích cực và kiên trì là rất quan trọng. Dưới đây là một số lời khuyên hữu ích:

Kiểm soát căng thẳng và tâm lý

• Stress có thể ảnh hưởng đến hệ thống nội tiết và khả năng sinh sản, vì vậy hãy tìm cách thư giãn bằng thiền, yoga hoặc các hoạt động yêu thích.
• Nếu cảm thấy áp lực quá lớn, có thể tìm đến chuyên gia tâm lý hoặc các nhóm hỗ trợ để chia sẻ kinh nghiệm.

Lựa chọn trung tâm hỗ trợ sinh sản uy tín

• Không phải tất cả các phòng khám đều có đủ trang thiết bị và chuyên môn để chẩn đoán và điều trị vô sinh không rõ nguyên nhân. Hãy tìm hiểu và lựa chọn cơ sở có đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, trang bị công nghệ tiên tiến.

Kiên nhẫn và chuẩn bị cho các phương án khác

• Một số cặp đôi có thể cần nhiều chu kỳ điều trị mới đạt được thành công. Hãy chuẩn bị tinh thần cho hành trình dài hơi.
• Nếu các phương pháp điều trị không mang lại kết quả, có thể cân nhắc các lựa chọn khác như xin trứng, tinh trùng hiến tặng hoặc nhận con nuôi.

Câu hỏi thường gặp về vô sinh không rõ nguyên nhân

1. Vô sinh không rõ nguyên nhân có thể tự khỏi không?

• Một số trường hợp có thể có thai tự nhiên sau một thời gian, đặc biệt nếu điều chỉnh lối sống hợp lý. Tuy nhiên, nếu đã cố gắng trên 2 năm mà chưa thành công, khả năng có thai tự nhiên là rất thấp.

2. Phụ nữ trên 35 tuổi bị vô sinh không rõ nguyên nhân có nên chờ đợi hay điều trị ngay?

• Khi bước qua tuổi 35, chất lượng trứng bắt đầu suy giảm nhanh chóng. Nếu không có thai sau 6 tháng, nên thăm khám sớm và cân nhắc phương pháp hỗ trợ sinh sản phù hợp.

3. Thực phẩm chức năng có giúp cải thiện tình trạng vô sinh không rõ nguyên nhân không?

• Một số loại thực phẩm bổ sung như CoQ10, vitamin D, omega-3 có thể hỗ trợ cải thiện chất lượng trứng và tinh trùng. Tuy nhiên, chúng không thể thay thế các phương pháp điều trị y khoa.

4. Có thể phòng tránh vô sinh không rõ nguyên nhân không?

• Vì nguyên nhân chính xác vẫn chưa được xác định, không có cách nào phòng tránh tuyệt đối. Tuy nhiên, duy trì lối sống lành mạnh, khám sức khỏe định kỳ và kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ có thể giúp tăng khả năng sinh sản.

Vô sinh không rõ nguyên nhân là một thách thức lớn, nhưng với sự tiến bộ của y học hiện đại, nhiều cặp vợ chồng vẫn có cơ hội làm cha mẹ. Điều quan trọng là kiên trì, tìm hiểu kỹ thông tin và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp với tình trạng của mình.