Hiếm muộn là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CKII Lê Hữu Tuấn

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Hiếm muộn là gì? Đây là tình trạng mà nhiều cặp vợ chồng gặp phải khi cố gắng có con nhưng không thành công sau một thời gian dài. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hiếm muộn xảy ra khi một cặp đôi quan hệ tình dục thường xuyên, không sử dụng biện pháp tránh thai trong ít nhất 12 tháng mà vẫn chưa thụ thai. Nguyên nhân có thể đến từ nam giới, nữ giới hoặc cả hai, bao gồm các vấn đề về nội tiết tố, chất lượng tinh trùng, rối loạn rụng trứng hoặc các bệnh lý liên quan đến cơ quan sinh sản. Việc phát hiện sớm và can thiệp y khoa kịp thời có thể giúp tăng khả năng thụ thai, mang đến hy vọng cho nhiều cặp đôi mong con.

Hệ quả của hiếm muộn đối với tâm lý và sức khỏe

Hiếm muộn không chỉ là một vấn đề y khoa mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lý và sức khỏe tổng thể của các cặp vợ chồng. Quá trình chờ đợi và tìm kiếm giải pháp có thể gây ra căng thẳng, lo âu và thậm chí là trầm cảm ở cả hai giới. Đối với phụ nữ, áp lực từ gia đình và xã hội có thể khiến họ cảm thấy tự ti, mất niềm tin vào bản thân. Trong khi đó, nam giới cũng không tránh khỏi sự tác động về mặt tâm lý khi đối diện với những vấn đề liên quan đến khả năng sinh sản của mình.

Bên cạnh đó, sức khỏe thể chất cũng có thể bị ảnh hưởng. Những người trải qua quá trình điều trị hiếm muộn thường phải sử dụng thuốc kích thích nội tiết tố, thực hiện các thủ thuật y khoa, gây ra tác dụng phụ như thay đổi cân nặng, mệt mỏi, rối loạn nội tiết và các vấn đề sức khỏe khác. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc chăm sóc sức khỏe tinh thần song song với quá trình điều trị y tế.

Phân biệt hiếm muộn và vô sinh

Nhiều người thường nhầm lẫn giữa hiếm muộn và vô sinh, nhưng đây là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau. Hiếm muộn là tình trạng chậm có con, nhưng vẫn có cơ hội mang thai nếu được hỗ trợ y khoa. Trong khi đó, vô sinh là tình trạng không thể có thai dù đã áp dụng nhiều phương pháp điều trị.

Vô sinh có thể do các nguyên nhân như không có tinh trùng, tắc ống dẫn trứng hoàn toàn hoặc bất thường nghiêm trọng về cơ quan sinh sản. Ngược lại, hiếm muộn thường có thể cải thiện bằng cách thay đổi lối sống, điều chỉnh chế độ dinh dưỡng hoặc áp dụng các phương pháp hỗ trợ sinh sản. Vì vậy, việc chẩn đoán chính xác là yếu tố quan trọng để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Chẩn đoán và xét nghiệm hiếm muộn

Để xác định nguyên nhân gây hiếm muộn, các cặp vợ chồng cần thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu. Một số xét nghiệm quan trọng bao gồm:

• Đối với nam giới: Xét nghiệm tinh dịch đồ để đánh giá số lượng, chất lượng và khả năng di chuyển của tinh trùng. Ngoài ra, các xét nghiệm nội tiết tố và kiểm tra cấu trúc cơ quan sinh sản cũng cần thiết nếu có dấu hiệu bất thường.
• Đối với nữ giới: Kiểm tra nội tiết tố, đánh giá sự rụng trứng, siêu âm tử cung – buồng trứng và chụp HSG (chụp tử cung – vòi trứng) để phát hiện các bất thường có thể gây cản trở quá trình thụ thai.

Các xét nghiệm này giúp bác sĩ có cái nhìn tổng thể về sức khỏe sinh sản của cả hai bên, từ đó đưa ra phương án điều trị phù hợp nhất.

Phương pháp điều trị hiếm muộn phổ biến

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây hiếm muộn, bác sĩ có thể đề xuất một số phương pháp điều trị như sau:

• Thay đổi lối sống và chế độ dinh dưỡng: Một số trường hợp hiếm muộn có thể được cải thiện bằng cách duy trì cân nặng hợp lý, ăn uống lành mạnh và giảm căng thẳng.
• Dùng thuốc kích thích rụng trứng: Đối với nữ giới có rối loạn rụng trứng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc giúp kích thích buồng trứng hoạt động hiệu quả hơn.
• Bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI): Phương pháp này giúp tăng khả năng tinh trùng tiếp cận trứng, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình thụ thai.
• Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF): Khi các phương pháp đơn giản không mang lại hiệu quả, IVF là một lựa chọn quan trọng, đặc biệt với những trường hợp hiếm muộn do tắc vòi trứng, tinh trùng yếu hoặc vô sinh không rõ nguyên nhân.

Mỗi phương pháp đều có ưu nhược điểm riêng, vì vậy cần tham khảo ý kiến bác sĩ để lựa chọn cách tiếp cận phù hợp nhất.

Tỷ lệ thành công của các phương pháp điều trị hiếm muộn

Mỗi phương pháp hỗ trợ sinh sản đều có tỷ lệ thành công khác nhau, phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tuổi tác, nguyên nhân hiếm muộn và tình trạng sức khỏe của cặp vợ chồng.

• Dùng thuốc kích thích rụng trứng: Hiệu quả khoảng 20-30% mỗi chu kỳ điều trị, thường áp dụng cho những trường hợp có rối loạn rụng trứng.
• Bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI): Tỷ lệ thành công dao động từ 10-20% mỗi lần thực hiện, có thể cao hơn nếu kết hợp với thuốc kích thích buồng trứng.
• Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF): Đây là phương pháp có tỷ lệ thành công cao nhất, trung bình khoảng 40-50% ở phụ nữ dưới 35 tuổi, giảm xuống 20-30% đối với phụ nữ trên 40 tuổi.

Mặc dù tỷ lệ thành công không đạt 100%, nhưng với sự tiến bộ của y học hiện đại, nhiều phương pháp mới đang được phát triển để cải thiện hiệu quả điều trị hiếm muộn.

Những yếu tố ảnh hưởng đến khả năng thụ thai

Khả năng thụ thai không chỉ phụ thuộc vào sức khỏe sinh sản mà còn chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố khác nhau:

• Tuổi tác: Phụ nữ trên 35 tuổi có tỷ lệ thụ thai giảm dần do chất lượng trứng suy giảm, trong khi nam giới lớn tuổi cũng có nguy cơ suy giảm chất lượng tinh trùng.
• Cân nặng: Thừa cân hoặc thiếu cân đều có thể gây rối loạn nội tiết, ảnh hưởng đến quá trình rụng trứng và khả năng sản xuất tinh trùng.
• Tình trạng sức khỏe: Các bệnh lý như hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), lạc nội mạc tử cung, rối loạn tuyến giáp hoặc tiểu đường có thể làm giảm khả năng sinh sản.
• Thói quen sinh hoạt: Hút thuốc lá, uống rượu bia, căng thẳng kéo dài hoặc thiếu ngủ đều có thể làm suy giảm chất lượng trứng và tinh trùng.

Hiểu rõ những yếu tố này sẽ giúp các cặp vợ chồng có kế hoạch chăm sóc sức khỏe sinh sản một cách chủ động hơn.

Cách phòng ngừa và tăng cường khả năng sinh sản

Dù không thể ngăn chặn hoàn toàn hiếm muộn, nhưng một số biện pháp dưới đây có thể giúp cải thiện khả năng thụ thai:

• Duy trì lối sống lành mạnh: Ăn uống đủ chất, tăng cường rau xanh, thực phẩm giàu omega-3 và protein để hỗ trợ sức khỏe sinh sản.
• Tập luyện thể dục đều đặn: Hoạt động thể chất giúp duy trì cân nặng hợp lý và cân bằng nội tiết tố.
• Tránh căng thẳng quá mức: Stress có thể ảnh hưởng đến quá trình rụng trứng và giảm chất lượng tinh trùng. Các hoạt động như yoga, thiền hoặc đi bộ có thể giúp giảm căng thẳng.
• Hạn chế tiếp xúc với chất độc hại: Môi trường ô nhiễm, hóa chất công nghiệp và bức xạ có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng sinh sản.

Việc chủ động bảo vệ sức khỏe sinh sản không chỉ giúp tăng cơ hội thụ thai mà còn đảm bảo một thai kỳ khỏe mạnh trong tương lai.

Câu hỏi thường gặp về hiếm muộn

1. Hiếm muộn có chữa được không?
Có. Hiếm muộn có thể điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau, từ thay đổi lối sống, sử dụng thuốc đến các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản như IUI hoặc IVF.

2. Khi nào nên đi khám hiếm muộn?
Nếu sau 12 tháng quan hệ tình dục đều đặn không dùng biện pháp tránh thai mà chưa có thai (hoặc sau 6 tháng đối với phụ nữ trên 35 tuổi), các cặp vợ chồng nên đến cơ sở y tế chuyên khoa để được kiểm tra.

3. Hiếm muộn do nam giới có thể điều trị được không?
Có. Hiếm muộn do nam giới có thể được điều trị bằng cách thay đổi chế độ ăn uống, dùng thuốc hoặc áp dụng các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản phù hợp.

4. Thụ tinh trong ống nghiệm có nguy hiểm không?
IVF là một phương pháp an toàn, nhưng có thể gây một số tác dụng phụ như căng tức buồng trứng, thay đổi nội tiết hoặc nguy cơ đa thai nếu cấy ghép nhiều phôi.

5. Có cách nào tự nhiên giúp tăng khả năng thụ thai không?
Duy trì chế độ ăn uống khoa học, tập thể dục đều đặn, tránh căng thẳng và hạn chế các chất kích thích có thể giúp tăng khả năng mang thai một cách tự nhiên.

Hiếm muộn không phải là dấu chấm hết cho ước mơ làm cha mẹ. Với sự tiến bộ của y học, cơ hội có con của các cặp vợ chồng ngày càng cao. Quan trọng nhất là giữ vững tinh thần lạc quan, tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia để có hướng điều trị phù hợp và hiệu quả nhất.