Vô sinh nữ: Nguyên nhân, dấu hiệu và phương pháp điều trị

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CKII Lê Hữu Tuấn

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Vô sinh nữ là nỗi lo của nhiều chị em khi mong muốn có con nhưng gặp khó khăn trong việc thụ thai. Tình trạng này có thể do nhiều nguyên nhân như rối loạn nội tiết, tắc ống dẫn trứng, buồng trứng đa nang hay các bệnh lý tử cung. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời sẽ giúp tăng cơ hội mang thai. Vậy vô sinh nữ có chữa được không? Đâu là dấu hiệu cảnh báo và phương pháp điều trị hiệu quả? Cùng tìm hiểu ngay để có hướng chăm sóc sức khỏe sinh sản tốt nhất.

Nguyên nhân gây vô sinh nữ

Vô sinh nữ có thể xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm vấn đề về nội tiết, cấu trúc cơ quan sinh sản và lối sống. Hiểu rõ nguyên nhân giúp chị em có hướng điều trị phù hợp.

Rối loạn nội tiết tố

Hormone đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa chu kỳ kinh nguyệt và quá trình rụng trứng. Khi mất cân bằng nội tiết, khả năng thụ thai sẽ bị ảnh hưởng. Một số rối loạn nội tiết phổ biến gây vô sinh nữ bao gồm:

• Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS): Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, ảnh hưởng đến khoảng 10% phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. PCOS khiến buồng trứng không thể phát triển nang trứng trưởng thành, dẫn đến rối loạn rụng trứng.
• Suy buồng trứng sớm: Xảy ra khi buồng trứng ngừng hoạt động trước tuổi 40, làm giảm số lượng và chất lượng trứng.
• Rối loạn tuyến giáp: Cả suy giáp và cường giáp đều có thể ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt, làm giảm khả năng mang thai.

Liệu có phương pháp nào giúp cân bằng nội tiết tố để cải thiện khả năng sinh sản?

Tắc ống dẫn trứng

Ống dẫn trứng là con đường giúp trứng di chuyển đến tử cung để thụ tinh. Khi bị tắc nghẽn, tinh trùng không thể gặp trứng, gây vô sinh. Nguyên nhân phổ biến gồm:

• Nhiễm trùng vùng chậu: Do vi khuẩn Chlamydia hoặc lậu, gây viêm và tạo sẹo trong ống dẫn trứng.
• Lạc nội mạc tử cung: Mô nội mạc tử cung phát triển bên ngoài tử cung, có thể gây viêm và làm tắc ống dẫn trứng.
• Phẫu thuật vùng bụng hoặc vùng chậu: Các thủ thuật như cắt ruột thừa, mổ u nang buồng trứng có thể để lại sẹo dính, ảnh hưởng đến ống dẫn trứng.

Có những phương pháp nào giúp thông tắc ống dẫn trứng hiệu quả?

Dấu hiệu nhận biết vô sinh nữ

Vô sinh nữ thường không có triệu chứng rõ ràng cho đến khi chị em cố gắng thụ thai nhưng không thành công. Tuy nhiên, một số dấu hiệu sau có thể cảnh báo sớm nguy cơ vô sinh:

Chu kỳ kinh nguyệt bất thường

• Kinh nguyệt quá dài (trên 35 ngày) hoặc quá ngắn (dưới 21 ngày).
• Vô kinh kéo dài nhiều tháng.
• Máu kinh ra quá ít hoặc quá nhiều so với bình thường.

Đau vùng chậu kéo dài

Cơn đau dai dẳng ở vùng bụng dưới, đặc biệt là trong kỳ kinh nguyệt hoặc khi quan hệ tình dục, có thể là dấu hiệu của lạc nội mạc tử cung hoặc viêm vùng chậu.

Thay đổi nội tiết tố

• Da nhờn, nổi nhiều mụn bất thường.
• Rụng tóc nhiều, tăng cân không kiểm soát.
• Mọc lông nhiều ở mặt, ngực, lưng do nồng độ androgen cao.

Nhận biết sớm các dấu hiệu này giúp chị em chủ động thăm khám và có hướng điều trị kịp thời. Nhưng liệu có cách nào giúp cải thiện tình trạng này không?

Phương pháp chẩn đoán vô sinh nữ

Để xác định nguyên nhân vô sinh nữ, bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm và kỹ thuật chẩn đoán chuyên sâu.

Siêu âm và xét nghiệm nội tiết tố

• Siêu âm đầu dò: Giúp kiểm tra tình trạng buồng trứng, tử cung và xác định các bất thường như u xơ tử cung, buồng trứng đa nang.
• Xét nghiệm nội tiết tố: Đo nồng độ FSH, LH, estradiol, progesterone để đánh giá chức năng buồng trứng và rụng trứng.

Chụp tử cung – vòi trứng (HSG)

Phương pháp này sử dụng thuốc cản quang để kiểm tra xem ống dẫn trứng có bị tắc nghẽn hay không.

Nội soi ổ bụng

Nếu nghi ngờ lạc nội mạc tử cung hoặc dính vùng chậu, bác sĩ có thể thực hiện nội soi để quan sát trực tiếp bên trong tử cung và vùng bụng.

Chẩn đoán chính xác là bước đầu tiên quan trọng để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Nhưng những phương pháp nào đang được áp dụng phổ biến nhất hiện nay?

Phương pháp điều trị vô sinh nữ

Sau khi xác định nguyên nhân gây vô sinh, bác sĩ sẽ đề xuất các phương pháp điều trị phù hợp nhằm cải thiện khả năng mang thai. Việc lựa chọn phương pháp phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe, nguyên nhân cụ thể và mong muốn có con của từng người.

Điều trị bằng thuốc

Nếu vô sinh nữ do rối loạn nội tiết tố hoặc trứng không rụng đều, bác sĩ có thể kê đơn thuốc kích thích rụng trứng. Một số loại thuốc phổ biến gồm:

• Clomiphene citrate (Clomid): Kích thích buồng trứng sản xuất trứng, thường được dùng trong 5 ngày đầu chu kỳ.
• Gonadotropins: Hormone giúp kích thích nang trứng phát triển, thường sử dụng trong các phương pháp hỗ trợ sinh sản như thụ tinh trong ống nghiệm (IVF).
• Metformin: Dùng cho phụ nữ bị hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) để điều chỉnh mức insulin và hỗ trợ rụng trứng.
• Bromocriptine: Điều trị vô sinh nữ liên quan đến nồng độ prolactin cao.

Dùng thuốc có thể giúp nhiều phụ nữ có thai tự nhiên, nhưng liệu có phương pháp nào hiệu quả hơn với các trường hợp khó thụ thai?

Phẫu thuật can thiệp

Khi vô sinh nữ do bất thường về cấu trúc cơ quan sinh sản, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để cải thiện khả năng mang thai:

• Nội soi buồng trứng: Được áp dụng trong hội chứng buồng trứng đa nang để kích thích rụng trứng.
• Mổ thông ống dẫn trứng: Giúp loại bỏ tắc nghẽn, tạo điều kiện cho tinh trùng gặp trứng.
• Cắt bỏ mô lạc nội mạc tử cung: Giảm viêm và ngăn ngừa tổn thương thêm cho buồng trứng và tử cung.

Phẫu thuật có thể giúp tăng khả năng thụ thai, nhưng không phải ai cũng phù hợp với phương pháp này. Vậy khi nào nên cân nhắc các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản hiện đại?

Phương pháp hỗ trợ sinh sản

Nếu các phương pháp điều trị thông thường không hiệu quả, bác sĩ có thể đề xuất kỹ thuật hỗ trợ sinh sản như:

• Bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI): Tinh trùng được lọc rửa và đưa trực tiếp vào tử cung, giúp tăng khả năng thụ thai.
• Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF): Trứng và tinh trùng được kết hợp trong môi trường phòng thí nghiệm, sau đó phôi thai được cấy vào tử cung. Tỷ lệ thành công của IVF dao động từ 40-60% tùy vào độ tuổi và tình trạng sức khỏe.
• Tiêm tinh trùng vào bào tương trứng (ICSI): Một tinh trùng duy nhất được tiêm trực tiếp vào trứng để tạo phôi, thường áp dụng trong trường hợp vô sinh do tinh trùng yếu hoặc bất thường.
• Bảo quản trứng và phôi: Dành cho phụ nữ muốn trì hoãn sinh con hoặc có nguy cơ suy buồng trứng sớm.

Các phương pháp hỗ trợ sinh sản ngày càng hiện đại, nhưng liệu có cách nào giúp tăng tỷ lệ thành công khi áp dụng chúng?

Cách phòng ngừa vô sinh nữ

Mặc dù không thể kiểm soát hoàn toàn các nguyên nhân gây vô sinh, chị em vẫn có thể chủ động bảo vệ sức khỏe sinh sản bằng cách:

Duy trì cân nặng hợp lý

Cả thừa cân và thiếu cân đều có thể ảnh hưởng đến nội tiết tố và chu kỳ kinh nguyệt, làm giảm khả năng rụng trứng. Một chế độ ăn uống cân bằng, kết hợp với tập luyện thể thao, giúp duy trì chỉ số BMI trong khoảng 18,5 – 24,9 là lý tưởng để tăng khả năng mang thai.

Tránh căng thẳng kéo dài

Stress có thể làm rối loạn nội tiết tố và ảnh hưởng đến chức năng buồng trứng. Các biện pháp như thiền, yoga, ngủ đủ giấc giúp kiểm soát căng thẳng hiệu quả.

Hạn chế chất kích thích

• Thuốc lá: Làm suy giảm chất lượng trứng và gây lão hóa buồng trứng sớm.
• Rượu bia: Có thể gây mất cân bằng hormone và làm giảm khả năng thụ thai.
• Caffeine: Nên giới hạn dưới 200mg/ngày (tương đương 1-2 ly cà phê) để tránh ảnh hưởng đến chức năng sinh sản.

Giải đáp các câu hỏi thường gặp về vô sinh nữ

1. Phụ nữ bị vô sinh có kinh nguyệt không?

Có. Nhiều phụ nữ vô sinh vẫn có kinh nguyệt đều đặn, nhưng trứng không rụng hoặc chất lượng trứng kém, khiến quá trình thụ thai gặp khó khăn.

2. Tuổi tác ảnh hưởng như thế nào đến khả năng sinh sản?

Sau 35 tuổi, chất lượng và số lượng trứng suy giảm đáng kể, làm giảm khả năng mang thai và tăng nguy cơ sảy thai. Vì vậy, phụ nữ nên cân nhắc sinh con trước 35 tuổi hoặc bảo quản trứng để sử dụng sau này.

3. Vô sinh nữ có chữa khỏi hoàn toàn không?

Điều này phụ thuộc vào nguyên nhân cụ thể. Một số trường hợp có thể điều trị thành công bằng thuốc hoặc phẫu thuật, trong khi những trường hợp khác cần đến các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản.

4. Thụ tinh trong ống nghiệm có đảm bảo thành công không?

Tỷ lệ thành công của IVF không phải 100% và phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tuổi tác, nguyên nhân vô sinh và chất lượng phôi. Tuy nhiên, đây vẫn là phương pháp hiệu quả nhất cho nhiều cặp vợ chồng hiếm muộn.

Vô sinh nữ không còn là vấn đề nan giải nếu được phát hiện và điều trị kịp thời. Việc duy trì lối sống lành mạnh, thăm khám định kỳ và áp dụng các phương pháp hỗ trợ sinh sản sẽ giúp chị em tăng cơ hội có con. Nếu bạn đang gặp khó khăn trong việc mang thai, đừng ngần ngại tìm đến bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và hỗ trợ tốt nhất.