Trào Ngược Dạ Dày Ban Đêm: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Giải Pháp

Đặt lịch hẹn

×

Bác Sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Trào ngược dạ dày ban đêm không chỉ gây gián đoạn giấc ngủ mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe dài lâu. Bài viết cung cấp thông tin về nguyên nhân, triệu chứng, và giải pháp hiệu quả để bạn cải thiện chất lượng sống, giảm thiểu tác động của tình trạng này​​.

Trào ngược dạ dày ban đêm là gì?

Trào ngược dạ dày ban đêm là tình trạng dịch axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản, thường xảy ra khi bạn nằm ngủ. Điều này gây khó chịu và ảnh hưởng đến giấc ngủ cũng như sức khỏe tổng thể. Theo y học hiện đại, trào ngược dạ dày có thể chia thành nhiều dạng, bao gồm trào ngược do cơ thắt thực quản dưới suy yếu, trào ngược do áp lực trong dạ dày tăng cao hoặc do các nguyên nhân khác liên quan đến chức năng tiêu hóa.

Phân loại tình trạng này dựa trên mức độ nghiêm trọng, có thể bao gồm các trường hợp nhẹ với triệu chứng không thường xuyên và các trường hợp nặng ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hàng ngày. Bệnh lý này cũng có thể được phân loại theo nguyên nhân, ví dụ trào ngược do thói quen sinh hoạt hoặc do các bệnh lý tiêu hóa.

Dấu hiệu của trào ngược dạ dày ban đêm

Triệu chứng trào ngược dạ dày ban đêm có thể xuất hiện đột ngột hoặc kéo dài, gây nhiều phiền toái cho người bệnh. Các dấu hiệu thường gặp bao gồm cảm giác nóng rát ở ngực, thường được mô tả như ợ nóng, đau rát kéo dài từ vùng dạ dày đến cổ họng. Ngoài ra, người bệnh thường gặp tình trạng ợ hơi, ợ chua và cảm giác nghẹn ở họng, nhất là sau khi nằm.

Trong một số trường hợp, bệnh nhân có thể bị ho khan hoặc cảm giác khò khè khi thở, điều này xảy ra do dịch axit kích thích đường hô hấp. Tình trạng này có thể đi kèm với khó ngủ hoặc gián đoạn giấc ngủ thường xuyên, dẫn đến mệt mỏi và khó tập trung vào ban ngày. Các triệu chứng trên thường trở nên nghiêm trọng hơn nếu không được can thiệp kịp thời.

Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày ban đêm

Tình trạng trào ngược dạ dày ban đêm có thể xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau, cả bệnh lý và thói quen sinh hoạt không hợp lý. Dưới đây là các nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng này:

• Chức năng cơ thắt thực quản dưới suy yếu: Cơ thắt này không đóng kín hoàn toàn, khiến dịch dạ dày dễ trào ngược lên thực quản khi nằm xuống.
• Áp lực trong dạ dày tăng cao: Ăn quá no trước khi đi ngủ hoặc sử dụng các loại thực phẩm khó tiêu hóa làm gia tăng áp lực trong dạ dày, dẫn đến trào ngược.
• Thói quen ăn uống không khoa học: Tiêu thụ thực phẩm giàu chất béo, đồ cay nóng, cà phê, rượu bia trước khi đi ngủ có thể kích thích sản xuất axit dạ dày và làm giãn cơ thắt thực quản.
• Bệnh lý tiêu hóa tiềm ẩn: Các bệnh như viêm loét dạ dày, nhiễm khuẩn H. pylori hoặc thoát vị hoành thường đi kèm với nguy cơ cao gây trào ngược.
• Tư thế nằm ngủ không đúng: Nằm ngửa hoặc nằm sấp sau khi ăn dễ làm dịch dạ dày trào lên thực quản hơn so với tư thế nghiêng bên trái.
• Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc điều trị huyết áp, thuốc giảm đau hoặc thuốc an thần có thể ảnh hưởng đến cơ chế đóng mở của cơ thắt thực quản.

Những đối tượng dễ bị trào ngược dạ dày ban đêm

Trào ngược dạ dày ban đêm không phải ai cũng gặp phải, nhưng có một số nhóm người dễ bị tình trạng này hơn. Dưới đây là các đối tượng có nguy cơ cao:

• Người thừa cân hoặc béo phì: Lượng mỡ tích tụ quanh bụng tạo áp lực lớn lên dạ dày, làm tăng nguy cơ trào ngược.
• Người thường xuyên ăn khuya: Thói quen ăn uống sát giờ đi ngủ không chỉ làm tăng áp lực dạ dày mà còn giảm khả năng tiêu hóa, khiến thức ăn dễ trào ngược.
• Người mắc các bệnh lý tiêu hóa: Những người bị viêm loét dạ dày, thoát vị hoành hoặc hội chứng ruột kích thích thường dễ gặp tình trạng trào ngược hơn.
• Phụ nữ mang thai: Áp lực từ thai nhi đè lên dạ dày và thay đổi nội tiết tố có thể làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày.
• Người thường xuyên sử dụng chất kích thích: Hút thuốc lá, uống rượu bia, cà phê hoặc đồ uống có ga có thể làm giảm hiệu quả hoạt động của cơ thắt thực quản dưới.
• Người có lối sống ít vận động: Ngồi hoặc nằm nhiều sau khi ăn làm giảm khả năng tiêu hóa, dễ dẫn đến trào ngược vào ban đêm.

Biến chứng nguy hiểm của trào ngược dạ dày ban đêm

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, trào ngược dạ dày ban đêm có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài:

• Viêm thực quản: Dịch axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản gây tổn thương niêm mạc, dẫn đến viêm và đau rát kéo dài.
• Hẹp thực quản: Quá trình viêm tái diễn lâu ngày có thể tạo thành mô sẹo, làm hẹp lòng thực quản, gây khó khăn trong việc nuốt.
• Barrett thực quản: Niêm mạc thực quản bị biến đổi do tiếp xúc liên tục với axit dạ dày, tăng nguy cơ phát triển thành ung thư thực quản.
• Ảnh hưởng đến hệ hô hấp: Dịch axit có thể tràn vào đường hô hấp, gây ra viêm phổi, viêm phế quản hoặc hen suyễn.
• Rối loạn giấc ngủ: Các triệu chứng như đau rát ngực và khó thở làm gián đoạn giấc ngủ, dẫn đến mệt mỏi, suy giảm sức khỏe tâm thần và thể chất.
• Suy dinh dưỡng: Người bệnh thường xuyên bị ợ nóng và khó chịu khi ăn, dẫn đến giảm cảm giác thèm ăn, gây suy dinh dưỡng.

Cách chẩn đoán trào ngược dạ dày ban đêm

Việc chẩn đoán trào ngược dạ dày ban đêm được thực hiện thông qua các phương pháp y học hiện đại để xác định chính xác nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ khai thác tiền sử bệnh và các triệu chứng điển hình như ợ nóng, đau ngực hoặc ho khan kéo dài.
• Nội soi thực quản – dạ dày: Đây là phương pháp phổ biến giúp quan sát trực tiếp niêm mạc thực quản, dạ dày và phát hiện các tổn thương.
• Đo pH thực quản: Phương pháp này đánh giá mức độ axit trong thực quản, xác định tần suất và thời điểm trào ngược.
• Chụp X-quang thực quản với thuốc cản quang: Hình ảnh X-quang giúp phát hiện các bất thường trong cấu trúc thực quản, như thoát vị hoành hoặc hẹp thực quản.
• Đo áp lực cơ thắt thực quản dưới: Phương pháp này giúp kiểm tra chức năng đóng mở của cơ thắt thực quản, một trong những nguyên nhân gây trào ngược.
• Theo dõi triệu chứng và điều chỉnh lối sống: Bệnh nhân có thể được yêu cầu ghi lại các thói quen sinh hoạt và biểu hiện bệnh để hỗ trợ bác sĩ trong việc chẩn đoán.

Khi nào cần gặp bác sĩ về trào ngược dạ dày ban đêm

Dù trào ngược dạ dày ban đêm thường được kiểm soát bằng cách thay đổi lối sống, vẫn có những trường hợp cần đến sự hỗ trợ y tế. Dưới đây là các dấu hiệu quan trọng bạn nên chú ý:

• Triệu chứng kéo dài hoặc ngày càng nghiêm trọng: Các dấu hiệu như ợ nóng, đau rát ngực hoặc khó chịu khi ngủ không thuyên giảm sau khi điều chỉnh chế độ ăn uống hoặc dùng thuốc không kê đơn.
• Khó nuốt hoặc cảm giác nghẹn trong cổ họng: Đây có thể là dấu hiệu của viêm hoặc hẹp thực quản, cần can thiệp y tế kịp thời.
• Ho mãn tính hoặc khó thở: Dịch axit trào ngược gây ảnh hưởng đến đường hô hấp, dẫn đến ho, khàn giọng hoặc thậm chí là viêm phổi.
• Đau ngực không rõ nguyên nhân: Mặc dù có thể do trào ngược, đau ngực cũng là dấu hiệu của các vấn đề tim mạch cần được loại trừ.
• Nôn ra máu hoặc chất nôn có màu đen: Đây là dấu hiệu nghiêm trọng cho thấy tổn thương niêm mạc dạ dày hoặc thực quản, cần được chẩn đoán ngay lập tức.
• Giảm cân không rõ lý do: Tình trạng này có thể liên quan đến biến chứng của trào ngược hoặc các bệnh lý tiêu hóa khác.

Phòng ngừa trào ngược dạ dày ban đêm

Phòng ngừa là cách hiệu quả nhất để kiểm soát và giảm nguy cơ trào ngược dạ dày ban đêm. Những biện pháp dưới đây có thể giúp bạn cải thiện tình trạng này:

• Điều chỉnh chế độ ăn uống: Tránh ăn các thực phẩm dễ kích thích trào ngược như đồ cay nóng, nhiều dầu mỡ, rượu bia và cà phê. Nên ăn bữa tối nhẹ và cách xa giờ đi ngủ.
• Thay đổi tư thế khi ngủ: Nằm nghiêng bên trái hoặc kê cao đầu giường giúp hạn chế axit trào ngược lên thực quản.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Giảm cân có thể giảm áp lực lên dạ dày, cải thiện hiệu quả các triệu chứng trào ngược.
• Tránh hút thuốc lá và sử dụng chất kích thích: Các thói quen này làm suy yếu cơ thắt thực quản dưới, làm tăng nguy cơ trào ngược.
• Tập thể dục và vận động nhẹ nhàng: Vận động thường xuyên giúp cải thiện tiêu hóa, tránh tình trạng thức ăn lưu lại trong dạ dày quá lâu.
• Hạn chế căng thẳng: Thư giãn bằng yoga, thiền hoặc các hoạt động giải trí khác để giảm áp lực lên hệ tiêu hóa.
• Sử dụng thuốc đúng cách: Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng thuốc điều trị, tránh các loại thuốc gây ảnh hưởng đến cơ thắt thực quản.

Phương pháp điều trị trào ngược dạ dày ban đêm

Điều trị trào ngược dạ dày ban đêm tập trung vào việc giảm triệu chứng, kiểm soát nguyên nhân và ngăn ngừa các biến chứng. Các phương pháp dưới đây được áp dụng linh hoạt tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng.

Điều trị bằng Tây y

Các loại thuốc Tây y thường được sử dụng để giảm triệu chứng trào ngược dạ dày và bảo vệ niêm mạc thực quản. Các nhóm thuốc này có tác dụng nhanh và hiệu quả rõ rệt trong việc giảm triệu chứng:

• Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Như omeprazole, lansoprazole, esomeprazole. Loại thuốc này giảm sản xuất axit dạ dày, giúp giảm kích thích thực quản.
• Thuốc kháng histamin H2: Ví dụ famotidine, ranitidine. Nhóm thuốc này cũng giảm sản xuất axit nhưng tác dụng yếu hơn so với PPI.
• Thuốc trung hòa axit dạ dày: Như aluminum hydroxide, magnesium hydroxide. Dùng để giảm nhanh cảm giác nóng rát và khó chịu ở dạ dày.
• Thuốc bảo vệ niêm mạc thực quản: Ví dụ sucralfate. Tạo một lớp màng bảo vệ thực quản khỏi tác động của axit.

Điều trị bằng Đông y

Đông y mang đến giải pháp bền vững bằng cách cân bằng cơ thể và giảm triệu chứng một cách tự nhiên. Các bài thuốc thường dựa trên dược liệu và phương pháp cổ truyền:

• Sử dụng thảo dược thanh nhiệt: Như cam thảo, hoàng liên, liên nhục. Các loại này giúp giảm viêm và làm dịu niêm mạc thực quản.
• Bài thuốc hành khí: Bao gồm hương phụ, chỉ thực, bạch truật. Nhóm thuốc này giúp cải thiện tiêu hóa và giảm áp lực trong dạ dày.
• Châm cứu và bấm huyệt: Tác động đến các huyệt vị như Trung quản, Túc tam lý để cân bằng khí trong cơ thể và giảm trào ngược.

Thay đổi lối sống

Phương pháp này hỗ trợ hiệu quả lâu dài bằng cách cải thiện thói quen hàng ngày. Điều chỉnh lối sống là bước không thể thiếu trong việc kiểm soát bệnh:

• Ăn uống đúng cách: Chia nhỏ các bữa ăn, ăn chậm và nhai kỹ. Tránh ăn ngay trước khi đi ngủ.
• Duy trì hoạt động thể chất đều đặn: Đi bộ nhẹ nhàng sau bữa ăn để hỗ trợ tiêu hóa.
• Giữ tinh thần thoải mái: Áp dụng các phương pháp giảm stress như thiền, yoga để giảm tác động của căng thẳng lên dạ dày.

Trào ngược dạ dày ban đêm có thể được kiểm soát hiệu quả nếu áp dụng đúng các phương pháp điều trị. Việc kết hợp Tây y, Đông y và điều chỉnh lối sống giúp không chỉ cải thiện triệu chứng mà còn nâng cao chất lượng sống cho người bệnh.