Viêm phế quản mãn tính: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CKI Bác sĩ Phan Đình Long

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm phế quản mãn tính là một trong những bệnh lý hô hấp phổ biến, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Tình trạng này kéo dài dai dẳng, gây ho khan hoặc ho có đờm, khó thở và có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị đúng cách. Vì sao bệnh này thường gặp ở người hút thuốc lá và những ai có nguy cơ cao mắc bệnh? Liệu có phương pháp nào giúp kiểm soát triệu chứng hiệu quả và ngăn ngừa bệnh tiến triển nặng hơn?

Nguyên nhân gây viêm phế quản mãn tính

Viêm phế quản mãn tính hình thành khi niêm mạc phế quản bị viêm kéo dài, làm tăng tiết dịch nhầy và cản trở đường thở. Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng này, trong đó phổ biến nhất là:

Hút thuốc lá – nguyên nhân hàng đầu

Khói thuốc chứa hàng nghìn hóa chất độc hại, trong đó có nicotine và hắc ín, gây kích thích và phá hủy niêm mạc phế quản. Người hút thuốc lá lâu năm có nguy cơ mắc viêm phế quản mãn tính cao gấp nhiều lần so với người không hút thuốc. Đặc biệt, những người tiếp xúc thường xuyên với khói thuốc thụ động cũng có nguy cơ cao bị tổn thương đường hô hấp.

Ô nhiễm không khí và môi trường làm việc độc hại

Bụi mịn, khí thải công nghiệp, hóa chất độc hại trong môi trường sống và làm việc có thể kích thích niêm mạc phế quản, gây viêm nhiễm kéo dài. Những người làm việc trong môi trường ô nhiễm như thợ mỏ, công nhân nhà máy hóa chất, hoặc nông dân tiếp xúc với hóa chất bảo vệ thực vật cũng có nguy cơ cao mắc bệnh.

Nhiễm trùng hô hấp tái phát

Các bệnh lý hô hấp như cảm lạnh, cúm, viêm phổi hoặc viêm phế quản cấp nếu tái phát nhiều lần có thể làm tổn thương niêm mạc phế quản và dẫn đến viêm phế quản mãn tính. Vi khuẩn và virus có thể xâm nhập sâu vào đường thở, làm tăng sản xuất chất nhầy và gây hẹp đường dẫn khí.

Cơ địa và yếu tố di truyền

Một số người có cơ địa nhạy cảm, hệ miễn dịch suy yếu hoặc mắc các bệnh lý di truyền như xơ nang cũng dễ bị viêm phế quản mãn tính. Ngoài ra, người có tiền sử hen suyễn hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) cũng có nguy cơ cao mắc bệnh này.

Việc kiểm soát các yếu tố nguy cơ này có thể giúp giảm khả năng mắc viêm phế quản mãn tính và hạn chế bệnh tiến triển nghiêm trọng hơn. Nhưng liệu bệnh có thể điều trị dứt điểm hay không?

Triệu chứng viêm phế quản mãn tính

Các triệu chứng của viêm phế quản mãn tính thường diễn ra kéo dài, xuất hiện liên tục hoặc từng đợt, đặc biệt là trong những tháng mùa lạnh hoặc khi tiếp xúc với yếu tố kích thích.

Ho kéo dài, có đờm

Ho là triệu chứng điển hình và thường kéo dài ít nhất 3 tháng trong năm và tái diễn liên tục trong 2 năm liên tiếp. Đờm có thể có màu trắng đục, vàng hoặc xanh tùy theo mức độ nhiễm trùng. Ho có thể nặng hơn vào buổi sáng hoặc khi hít phải không khí lạnh.

Khó thở, thở khò khè

Tình trạng viêm và tăng tiết đờm làm thu hẹp đường dẫn khí, gây khó thở, đặc biệt khi gắng sức. Một số người còn có tiếng thở khò khè, cảm giác tức ngực do luồng khí lưu thông bị cản trở.

Mệt mỏi, suy giảm sức khỏe

Viêm phế quản mãn tính khiến người bệnh dễ mệt mỏi, suy nhược do cơ thể phải liên tục chống lại tình trạng viêm và thiếu oxy. Người bệnh có thể cảm thấy mất sức ngay cả khi thực hiện các hoạt động đơn giản hàng ngày.

Đợt cấp của viêm phế quản mãn tính

Trong một số trường hợp, bệnh có thể trở nặng đột ngột, gây ho nhiều hơn, đờm đặc hơn và có thể có máu. Người bệnh cảm thấy khó thở nghiêm trọng, cần nhập viện để điều trị kịp thời.

Nhận biết sớm triệu chứng giúp kiểm soát bệnh tốt hơn, nhưng liệu có phương pháp nào giúp điều trị hiệu quả viêm phế quản mãn tính?

Phương pháp điều trị viêm phế quản mãn tính

Mặc dù viêm phế quản mãn tính không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng việc điều trị đúng cách có thể giúp kiểm soát triệu chứng, làm chậm tiến triển bệnh và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Sử dụng thuốc điều trị

• Thuốc giãn phế quản: Bao gồm thuốc dạng hít hoặc xịt như beta-agonist và anticholinergic giúp mở rộng đường thở, giảm khó thở.

• Thuốc corticosteroid: Giảm viêm và hạn chế sản xuất chất nhầy, thường được sử dụng dưới dạng hít hoặc uống trong những trường hợp nặng.

• Thuốc kháng sinh: Chỉ được kê đơn khi có dấu hiệu nhiễm khuẩn thứ phát, như đờm có màu xanh hoặc vàng đậm.

• Thuốc long đờm và giảm ho: Giúp làm loãng đờm, dễ khạc nhổ hơn, cải thiện tình trạng ho kéo dài.

Liệu pháp hỗ trợ

• Liệu pháp oxy: Dành cho những bệnh nhân bị suy hô hấp do viêm phế quản mãn tính giai đoạn nặng.

• Tập vật lý trị liệu hô hấp: Các bài tập thở giúp cải thiện dung tích phổi và giảm triệu chứng khó thở.

• Tiêm vaccine phòng bệnh: Vaccine cúm và phế cầu giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng hô hấp, ngăn ngừa đợt cấp của bệnh.

Thay đổi lối sống

• Bỏ thuốc lá: Đây là yếu tố quan trọng nhất giúp giảm tiến triển bệnh và cải thiện chức năng phổi.

• Tránh môi trường ô nhiễm: Sử dụng khẩu trang khi ra ngoài, hạn chế tiếp xúc với khói bụi và hóa chất độc hại.

• Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Bổ sung thực phẩm giàu vitamin C, A, E giúp tăng cường hệ miễn dịch và giảm viêm nhiễm.

• Tập thể dục nhẹ nhàng: Các bài tập như đi bộ, yoga giúp tăng cường sức bền cho hệ hô hấp, giảm triệu chứng khó thở.

Điều trị viêm phế quản mãn tính không chỉ dừng lại ở việc dùng thuốc mà còn cần kết hợp thay đổi lối sống và các biện pháp hỗ trợ. Vậy làm sao để phòng ngừa bệnh hiệu quả?

Cách phòng ngừa viêm phế quản mãn tính

Viêm phế quản mãn tính là bệnh lý hô hấp có thể phòng tránh được nếu áp dụng các biện pháp bảo vệ sức khỏe đúng cách. Dưới đây là những phương pháp giúp ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh và hạn chế tình trạng tiến triển nặng hơn.

Tránh xa khói thuốc và chất kích thích

• Bỏ thuốc lá: Đây là biện pháp quan trọng nhất giúp bảo vệ phổi và giảm nguy cơ mắc viêm phế quản mãn tính. Ngừng hút thuốc giúp cải thiện chức năng phổi và giảm tần suất đợt cấp của bệnh.

• Tránh khói thuốc thụ động: Không chỉ người hút thuốc, những người thường xuyên hít phải khói thuốc cũng có nguy cơ cao mắc bệnh. Vì vậy, cần hạn chế tiếp xúc với môi trường có khói thuốc.

Bảo vệ đường hô hấp khỏi ô nhiễm

• Đeo khẩu trang khi ra ngoài: Không khí ô nhiễm, khói bụi và hóa chất độc hại có thể kích thích niêm mạc phế quản, gây viêm nhiễm kéo dài.

• Giữ môi trường sống trong lành: Hạn chế sử dụng các chất gây ô nhiễm trong nhà như bếp than, hóa chất tẩy rửa mạnh. Có thể dùng máy lọc không khí để giảm bụi mịn trong không gian sống.

Tăng cường hệ miễn dịch

• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Cung cấp đủ vitamin và khoáng chất từ rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu omega-3 giúp giảm viêm và tăng cường sức đề kháng.

• Uống đủ nước: Nước giúp làm loãng đờm, giảm nguy cơ tích tụ dịch nhầy trong phế quản. Nên uống ít nhất 2 lít nước mỗi ngày.

• Tập thể dục thường xuyên: Các bài tập nhẹ nhàng như yoga, đi bộ hoặc bài tập thở giúp tăng cường chức năng hô hấp và duy trì sức khỏe phổi.

Tiêm phòng đầy đủ

• Tiêm vaccine cúm: Giúp giảm nguy cơ mắc cúm – một trong những nguyên nhân dẫn đến viêm phế quản cấp và làm nặng thêm tình trạng viêm phế quản mãn tính.

• Tiêm vaccine phế cầu: Phòng ngừa viêm phổi do phế cầu khuẩn, giúp giảm nguy cơ biến chứng ở người có bệnh lý hô hấp mạn tính.

Điều trị sớm các bệnh lý hô hấp

Nếu có các dấu hiệu nhiễm trùng hô hấp như cảm cúm, viêm phế quản cấp, viêm họng, cần điều trị kịp thời để tránh diễn tiến thành viêm phế quản mãn tính. Việc sử dụng thuốc đúng cách và chăm sóc sức khỏe tốt sẽ giúp bảo vệ đường hô hấp khỏi tổn thương kéo dài.

Kiểm soát và phòng ngừa viêm phế quản mãn tính đòi hỏi sự kết hợp giữa thay đổi lối sống, điều trị y tế và bảo vệ hệ hô hấp khỏi các tác nhân gây hại. Tuy nhiên, vẫn có nhiều thắc mắc xoay quanh căn bệnh này mà nhiều người chưa rõ.

Giải đáp các câu hỏi thường gặp về viêm phế quản mãn tính

Viêm phế quản mãn tính có chữa khỏi hoàn toàn không?

Viêm phế quản mãn tính không thể chữa khỏi hoàn toàn nhưng có thể kiểm soát tốt bằng các biện pháp điều trị phù hợp. Nếu tuân thủ phác đồ điều trị và duy trì lối sống lành mạnh, bệnh có thể được kiểm soát mà không ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống.

Viêm phế quản mãn tính có lây không?

Bản thân viêm phế quản mãn tính không phải là bệnh truyền nhiễm, nhưng nếu nguyên nhân do nhiễm khuẩn hoặc virus thì người bệnh vẫn có thể lây nhiễm sang người khác qua đường hô hấp. Vì vậy, khi có dấu hiệu bệnh, cần che miệng khi ho và hạn chế tiếp xúc gần với người khác để tránh lây lan vi khuẩn.

Viêm phế quản mãn tính có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm nào?

Nếu không được kiểm soát tốt, viêm phế quản mãn tính có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như:

• Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD): Viêm phế quản mãn tính kéo dài có thể làm hẹp đường thở, giảm chức năng phổi và dẫn đến COPD – một bệnh lý nguy hiểm ảnh hưởng nghiêm trọng đến hô hấp.

• Suy hô hấp: Khi đường thở bị viêm nhiễm nặng, cơ thể không đủ oxy để duy trì hoạt động bình thường, gây suy hô hấp.

• Tăng nguy cơ viêm phổi: Người bị viêm phế quản mãn tính dễ bị nhiễm trùng phổi, có thể dẫn đến viêm phổi nặng, đặc biệt ở người cao tuổi.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Người bệnh nên đi khám ngay nếu có các dấu hiệu sau:

• Ho kéo dài trên 3 tuần, không thuyên giảm dù đã điều trị tại nhà.

• Khó thở nghiêm trọng, cảm giác tức ngực liên tục.

• Đờm có màu vàng, xanh hoặc lẫn máu.

• Sốt cao, mệt mỏi kéo dài, sút cân không rõ nguyên nhân.

Việc thăm khám và điều trị sớm giúp ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm, đồng thời cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Viêm phế quản mãn tính là bệnh lý không thể xem nhẹ, nhưng với sự chủ động trong việc phòng ngừa và điều trị, người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát tốt tình trạng này và duy trì sức khỏe ổn định.