Hiếm muộn ở nam giới: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CKII Lê Hữu Tuấn

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Hiếm muộn ở nam giới là vấn đề ngày càng phổ biến, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh sản và hạnh phúc gia đình. Theo thống kê, khoảng 40% các trường hợp vô sinh có liên quan đến nam giới, chủ yếu do chất lượng tinh trùng suy giảm, rối loạn nội tiết hoặc các bệnh lý tiềm ẩn. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng này, có dấu hiệu nhận biết hay không và phương pháp điều trị nào hiệu quả? Cùng tìm hiểu những thông tin quan trọng để cải thiện sức khỏe sinh sản và tăng cơ hội thụ thai tự nhiên.

Nguyên nhân gây hiếm muộn ở nam giới

Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới, từ yếu tố sinh lý, môi trường đến lối sống. Hiểu rõ các nguyên nhân này sẽ giúp phát hiện sớm và có biện pháp can thiệp kịp thời.

Yếu tố nội tiết tố và hormone

• Suy giảm testosterone: Đây là hormone quan trọng ảnh hưởng đến sự sản xuất tinh trùng. Khi nồng độ testosterone thấp, quá trình sinh tinh sẽ bị rối loạn, dẫn đến giảm số lượng và chất lượng tinh trùng.
• Rối loạn hormone tuyến yên: Tuyến yên điều tiết sự sản xuất hormone sinh dục nam. Bất kỳ sự mất cân bằng nào ở tuyến yên cũng có thể làm giảm khả năng sinh tinh.
• Các bệnh lý nội tiết khác: Tiểu đường, bệnh tuyến giáp hay hội chứng Cushing cũng có thể gây ra tình trạng hiếm muộn.

Chất lượng tinh trùng suy giảm

• Tinh trùng yếu, dị dạng hoặc ít: Đây là nguyên nhân phổ biến khiến tinh trùng không thể thụ tinh thành công với trứng.
• Tinh trùng di động kém: Khả năng di chuyển yếu khiến tinh trùng khó tiếp cận trứng, làm giảm khả năng thụ thai.
• Không có tinh trùng trong tinh dịch: Một số nam giới có tinh hoàn không sản xuất tinh trùng hoặc bị tắc nghẽn đường dẫn tinh.

Bệnh lý sinh dục và nhiễm trùng

• Viêm nhiễm cơ quan sinh dục: Viêm mào tinh hoàn, viêm tuyến tiền liệt có thể làm tổn thương tinh hoàn và cản trở quá trình sản xuất tinh trùng.
• Giãn tĩnh mạch thừng tinh: Đây là tình trạng giãn các tĩnh mạch xung quanh tinh hoàn, ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh. Nghiên cứu cho thấy có khoảng 15% nam giới bị hiếm muộn mắc bệnh này.
• Các bệnh lây truyền qua đường tình dục: Chlamydia, lậu hoặc HIV có thể gây viêm nhiễm, ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng.

Lối sống và yếu tố môi trường

• Thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Hút thuốc lá, rượu bia, sử dụng chất kích thích đều có tác động tiêu cực đến số lượng và chất lượng tinh trùng.
• Chế độ ăn uống kém dinh dưỡng: Thiếu hụt các vi chất như kẽm, vitamin C, E, D làm suy giảm sức khỏe sinh sản.
• Tiếp xúc với hóa chất độc hại: Môi trường làm việc ô nhiễm, thường xuyên tiếp xúc với kim loại nặng, thuốc trừ sâu có thể làm giảm nồng độ testosterone và gây đột biến tinh trùng.

Dấu hiệu nhận biết hiếm muộn ở nam giới

Không phải nam giới nào bị hiếm muộn cũng có triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên, một số dấu hiệu dưới đây có thể là tín hiệu cảnh báo cần chú ý.

Khó có con dù quan hệ đều đặn

• Nếu vợ chồng quan hệ không dùng biện pháp tránh thai trong hơn 1 năm nhưng vẫn chưa có con, nam giới nên đi kiểm tra sức khỏe sinh sản.
• Trong một số trường hợp, hiếm muộn có thể do chất lượng tinh trùng kém dù khả năng cương dương và xuất tinh bình thường.

Rối loạn cương dương và xuất tinh bất thường

• Khó duy trì sự cương cứng hoặc xuất tinh sớm có thể liên quan đến sự suy giảm nội tiết tố nam.
• Tinh dịch loãng, ít hoặc có lẫn máu có thể là dấu hiệu của bệnh lý ở hệ sinh sản.

Đau tức tinh hoàn và các dấu hiệu bất thường khác

• Cảm giác đau tức, sưng tấy ở tinh hoàn có thể là dấu hiệu của viêm nhiễm hoặc giãn tĩnh mạch thừng tinh.
• Tinh hoàn nhỏ hơn bình thường hoặc không đều có thể liên quan đến vấn đề sản xuất tinh trùng.

Các phương pháp chẩn đoán hiếm muộn ở nam giới

Việc xác định nguyên nhân gây hiếm muộn đòi hỏi các phương pháp xét nghiệm và thăm khám chuyên sâu.

Khám lâm sàng và tiền sử bệnh lý

• Bác sĩ sẽ kiểm tra tình trạng tinh hoàn, tuyến tiền liệt và các dấu hiệu bất thường.
• Hỏi về tiền sử bệnh lý, thói quen sinh hoạt và tiền sử hiếm muộn trong gia đình.

Xét nghiệm tinh dịch đồ

• Đây là xét nghiệm quan trọng giúp đánh giá số lượng, hình dạng và khả năng di động của tinh trùng.
• Nếu kết quả tinh dịch đồ bất thường, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm lại sau 2–3 tuần để có đánh giá chính xác hơn.

Xét nghiệm nội tiết tố

• Đo nồng độ testosterone, FSH, LH và prolactin để kiểm tra sự mất cân bằng hormone.

Siêu âm tinh hoàn và đường dẫn tinh

• Phát hiện các bất thường như giãn tĩnh mạch thừng tinh, tắc ống dẫn tinh hoặc các khối u.

Phương pháp điều trị hiếm muộn ở nam giới

Điều trị hiếm muộn tùy thuộc vào nguyên nhân cụ thể, có thể áp dụng các biện pháp từ thay đổi lối sống đến can thiệp y khoa.

Cải thiện chế độ ăn uống và sinh hoạt

• Bổ sung thực phẩm giàu kẽm, vitamin C, E, D để tăng cường chất lượng tinh trùng.
• Tập thể dục thường xuyên, tránh căng thẳng để cân bằng nội tiết tố.
• Ngừng hút thuốc lá, hạn chế rượu bia để cải thiện chức năng sinh sản.

Điều trị nội khoa

• Nếu hiếm muộn do rối loạn nội tiết, bác sĩ có thể chỉ định thuốc tăng cường testosterone hoặc các liệu pháp hormone.
• Trường hợp nhiễm trùng đường sinh dục, việc dùng kháng sinh có thể giúp loại bỏ vi khuẩn gây viêm.

Phẫu thuật và hỗ trợ sinh sản

• Phẫu thuật giãn tĩnh mạch thừng tinh giúp cải thiện chất lượng tinh trùng.
• Nếu tắc ống dẫn tinh, có thể thực hiện phẫu thuật thông ống dẫn tinh để khôi phục khả năng sinh tinh.
• Với các trường hợp tinh trùng yếu, có thể áp dụng thụ tinh nhân tạo (IUI) hoặc thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) để tăng tỷ lệ thụ thai.

Câu hỏi thường gặp về hiếm muộn ở nam giới

• Hiếm muộn ở nam giới có chữa được không?
  Tùy vào nguyên nhân cụ thể, nhiều trường hợp có thể cải thiện bằng điều trị y khoa và thay đổi lối sống.
• Tinh trùng yếu có thể có con tự nhiên không?
  Nếu tinh trùng có số lượng và chất lượng đủ, vẫn có thể thụ thai tự nhiên. Tuy nhiên, các phương pháp hỗ trợ sinh sản có thể giúp tăng khả năng thành công.
• Bao lâu nên đi khám nếu chưa có con?
  Nếu sau 1 năm quan hệ thường xuyên không có thai, nên đi kiểm tra sức khỏe sinh sản.

Hiếm muộn ở nam giới không phải là vấn đề hiếm gặp, nhưng hoàn toàn có thể điều trị nếu phát hiện sớm và áp dụng biện pháp phù hợp. Việc thay đổi lối sống, điều trị y khoa và công nghệ hỗ trợ sinh sản giúp nhiều cặp vợ chồng hiện thực hóa ước mơ làm cha mẹ.

Các phương pháp phòng ngừa hiếm muộn ở nam giới

Việc phòng ngừa hiếm muộn không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe sinh sản mà còn góp phần duy trì đời sống tình dục và chất lượng cuộc sống. Dưới đây là những biện pháp hiệu quả giúp nam giới giảm nguy cơ mắc phải tình trạng này.

Duy trì lối sống lành mạnh

• Không hút thuốc lá và hạn chế rượu bia: Thuốc lá chứa hàng nghìn chất độc hại có thể làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng. Uống rượu quá mức cũng ảnh hưởng đến nồng độ testosterone, làm suy giảm chức năng sinh sản.
• Hạn chế căng thẳng: Stress kéo dài có thể gây rối loạn nội tiết tố, ảnh hưởng đến sự sản xuất tinh trùng. Nên áp dụng các phương pháp thư giãn như thiền, yoga, hoặc các hoạt động thể thao.
• Tập luyện thể dục thường xuyên: Các bài tập như bơi lội, chạy bộ, yoga giúp tăng cường lưu thông máu đến cơ quan sinh dục, cải thiện chất lượng tinh trùng. Tuy nhiên, không nên tập luyện quá sức vì có thể gây phản tác dụng.

Chế độ dinh dưỡng khoa học

• Bổ sung thực phẩm giàu kẽm: Kẽm đóng vai trò quan trọng trong quá trình sản xuất testosterone và tinh trùng. Các thực phẩm giàu kẽm bao gồm hàu, thịt bò, hải sản, trứng, hạnh nhân.
• Tăng cường vitamin và khoáng chất: Vitamin C, E, D và axit folic giúp cải thiện chất lượng tinh trùng. Các thực phẩm giàu dưỡng chất này gồm rau xanh, trái cây, các loại hạt và cá hồi.
• Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn: Thực phẩm nhiều dầu mỡ, đường và chất bảo quản có thể làm suy giảm nồng độ testosterone, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.

Tránh tiếp xúc với môi trường độc hại

• Hạn chế tiếp xúc với hóa chất công nghiệp: Những người làm việc trong môi trường hóa chất, kim loại nặng, thuốc trừ sâu nên có biện pháp bảo hộ để tránh ảnh hưởng đến tinh trùng.
• Không để cơ thể tiếp xúc với nhiệt độ cao: Tắm nước quá nóng, sử dụng sauna hoặc đặt laptop trên đùi quá lâu có thể làm tăng nhiệt độ tinh hoàn, ảnh hưởng đến quá trình sản xuất tinh trùng.

Tâm lý và ảnh hưởng của hiếm muộn đến đời sống vợ chồng

Hiếm muộn không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản mà còn tác động đến tâm lý và đời sống vợ chồng. Nhiều nam giới cảm thấy tự ti, căng thẳng khi biết mình gặp vấn đề về sinh sản. Điều này có thể dẫn đến áp lực tâm lý, giảm ham muốn tình dục và ảnh hưởng đến mối quan hệ vợ chồng.

Giữ vững tinh thần tích cực

• Chia sẻ với bạn đời: Việc cùng nhau vượt qua khó khăn sẽ giúp giảm bớt căng thẳng và tăng cường sự gắn kết trong hôn nhân.
• Tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia: Các chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ nam khoa có thể giúp giải tỏa lo lắng, đưa ra lời khuyên phù hợp.
• Tham gia các hội nhóm hỗ trợ: Kết nối với những người có cùng hoàn cảnh giúp giảm bớt cảm giác cô đơn và có thêm động lực trong quá trình điều trị.

Những quan niệm sai lầm về hiếm muộn ở nam giới

Có nhiều quan niệm sai lầm khiến nam giới chủ quan hoặc hiểu lầm về hiếm muộn. Dưới đây là những hiểu lầm phổ biến và sự thật khoa học đằng sau chúng.

Hiếm muộn chỉ là vấn đề của phụ nữ

• Thực tế, khoảng 40% các trường hợp vô sinh là do nam giới. Do đó, cả hai vợ chồng đều cần được kiểm tra để tìm ra nguyên nhân chính xác.

Xuất tinh bình thường đồng nghĩa với khả năng sinh sản tốt

• Không phải lúc nào xuất tinh cũng đồng nghĩa với việc tinh trùng khỏe mạnh. Nhiều trường hợp có tinh dịch nhưng không có tinh trùng hoặc tinh trùng có chất lượng kém, làm giảm khả năng thụ thai.

Quan hệ nhiều lần sẽ giúp tăng khả năng có con

• Việc quan hệ quá nhiều lần trong thời gian ngắn có thể làm giảm chất lượng tinh trùng. Thay vào đó, nên quan hệ vào những ngày rụng trứng của phụ nữ để tăng cơ hội thụ thai.

Khi nào nên tìm đến bác sĩ?

Nếu gặp một trong các tình trạng sau, nam giới nên đến cơ sở y tế chuyên khoa để được tư vấn và kiểm tra:

• Sau 1 năm quan hệ không dùng biện pháp tránh thai nhưng chưa có con.
• Có các dấu hiệu bất thường như đau tinh hoàn, rối loạn cương dương, xuất tinh bất thường.
• Tiền sử mắc các bệnh liên quan đến cơ quan sinh sản hoặc từng phẫu thuật vùng kín.

Kết luận

Hiếm muộn ở nam giới không còn là vấn đề hiếm gặp, nhưng có thể điều trị nếu phát hiện sớm và áp dụng phương pháp phù hợp. Việc thay đổi lối sống, duy trì sức khỏe tốt, cùng với sự hỗ trợ từ y học hiện đại giúp tăng cơ hội có con. Quan trọng nhất, nam giới cần chủ động kiểm tra sức khỏe sinh sản để kịp thời phát hiện và can thiệp khi cần thiết.