Viêm Họng Mãn Tính: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Phương Pháp Điều Trị

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CKI Bác sĩ Phan Đình Long

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm họng mãn tính là tình trạng viêm nhiễm kéo dài ở niêm mạc họng, khiến người bệnh thường xuyên cảm thấy đau rát, khó chịu, ho và khô cổ. Đây là bệnh lý phổ biến, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống nếu không được điều trị đúng cách. Viêm họng mãn tính thường xảy ra sau khi viêm họng cấp tính không được điều trị triệt để, hoặc do các yếu tố môi trường, vi khuẩn, virus hoặc các bệnh lý nền gây ra. Điều trị kịp thời và duy trì các biện pháp phòng ngừa là rất quan trọng để hạn chế nguy cơ biến chứng.

Định nghĩa và phân loại viêm họng mãn tính

Viêm họng mãn tính là tình trạng viêm kéo dài ở niêm mạc họng, thường xuất hiện khi viêm họng cấp tính không được điều trị đúng cách hoặc không được chữa trị dứt điểm. Đặc điểm của bệnh này là các triệu chứng có thể kéo dài nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng, gây ra cảm giác khó chịu liên tục cho người bệnh. Tình trạng viêm có thể ảnh hưởng đến các vùng khác nhau của họng, từ amidan, vòm họng cho đến thanh quản, khiến cho việc nhận diện và điều trị trở nên phức tạp.

Theo phân loại, viêm họng mãn tính có thể được chia thành ba dạng chính:

• Viêm họng mãn tính quá phát: Đây là tình trạng niêm mạc họng bị sưng tấy, đỏ, và có thể xuất hiện mủ. Các tuyến nhầy trong họng hoạt động quá mức, gây ra sự tiết dịch và tạo cảm giác vướng víu trong cổ.

• Viêm họng mãn tính teo: Khi niêm mạc họng mỏng và khô, dẫn đến hiện tượng khó nuốt, cảm giác khô cổ và đau rát thường xuyên.

• Viêm họng mãn tính bội nhiễm: Trong trường hợp này, họng bị nhiễm khuẩn nhiều lần, làm tăng cường độ viêm và gây ra những triệu chứng như đau cổ họng nặng, sốt, và ho khan.

Tình trạng viêm họng mãn tính có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời, và việc xác định đúng loại viêm họng rất quan trọng để có phương pháp điều trị phù hợp.

Triệu chứng viêm họng mãn tính

Viêm họng mãn tính thường đi kèm với một số triệu chứng đặc trưng kéo dài, khiến người bệnh cảm thấy khó chịu và mệt mỏi. Các triệu chứng phổ biến của bệnh này bao gồm:

• Đau họng kéo dài: Cảm giác đau rát, vướng víu trong cổ họng là triệu chứng chính. Cơn đau có thể xuất hiện liên tục hoặc chỉ thỉnh thoảng, đặc biệt là vào buổi sáng khi thức dậy.

• Khó nuốt: Cảm giác vướng mắc trong họng, khiến người bệnh khó nuốt thức ăn hoặc nước. Điều này có thể kèm theo cảm giác đau khi nuốt.

• Ho khan hoặc ho có đờm: Ho là một triệu chứng phổ biến, có thể trở thành mãn tính nếu không được điều trị. Ho thường không có đờm ở giai đoạn đầu, nhưng sau đó có thể xuất hiện đờm đặc.

• Khô miệng và họng: Người bệnh cảm thấy họng và miệng khô, đặc biệt là vào ban đêm hoặc khi tiếp xúc với môi trường khô ráo.

• Sổ mũi hoặc chảy mũi: Các triệu chứng cảm lạnh cũng thường xuyên xuất hiện, gây ra hiện tượng nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi, làm tăng cảm giác khó chịu ở họng.

• Giọng nói thay đổi: Khi viêm họng ảnh hưởng đến thanh quản, giọng nói có thể bị khàn hoặc mất tiếng.

Các triệu chứng này có thể dao động về mức độ và thường xuyên tái phát, gây ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe và sinh hoạt hàng ngày của người bệnh.

Nguyên nhân gây viêm họng mãn tính

Viêm họng mãn tính có thể được gây ra bởi nhiều yếu tố khác nhau. Dưới đây là một số nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này:

• Nhiễm trùng tái phát: Viêm họng mãn tính thường xảy ra sau khi viêm họng cấp tính không được điều trị triệt để. Khi vi khuẩn hoặc virus không được loại bỏ hoàn toàn, tình trạng viêm sẽ kéo dài và chuyển sang giai đoạn mãn tính.

• Ô nhiễm môi trường và khói bụi: Các yếu tố ô nhiễm không khí, khói thuốc lá, hoặc các chất kích thích có thể làm tổn thương niêm mạc họng, dẫn đến viêm nhiễm lâu dài. Những người sống trong môi trường ô nhiễm có nguy cơ cao bị viêm họng mãn tính.

• Nghề nghiệp: Những người làm việc trong môi trường có nhiều bụi, hóa chất hoặc phải nói liên tục như giáo viên, ca sĩ, hay nhân viên call center có thể bị viêm họng mãn tính do tình trạng căng thẳng cổ họng kéo dài.

• Trào ngược dạ dày thực quản: Tình trạng acid từ dạ dày trào ngược lên thực quản có thể gây kích thích niêm mạc họng, dẫn đến viêm họng mãn tính. Đây là một nguyên nhân khá phổ biến nhưng thường bị bỏ qua.

• Nhiễm trùng mạn tính: Một số bệnh lý như viêm amidan mãn tính, viêm mũi dị ứng, hay viêm xoang cũng có thể là tác nhân gây ra viêm họng mãn tính, bởi các tình trạng này tạo ra sự viêm nhiễm kéo dài trong vùng họng.

• Chế độ ăn uống và sinh hoạt không lành mạnh: Thói quen ăn uống không hợp lý, như ăn quá nhiều thực phẩm cay nóng, rượu bia, hay hút thuốc có thể làm tổn thương niêm mạc họng và gây ra tình trạng viêm mãn tính.

Đối tượng dễ mắc viêm họng mãn tính

Mọi người đều có thể bị viêm họng mãn tính, nhưng một số đối tượng có nguy cơ cao hơn. Dưới đây là các nhóm người dễ bị ảnh hưởng bởi bệnh:

• Trẻ em và người già: Hệ miễn dịch của trẻ em và người lớn tuổi thường yếu hơn, khiến họ dễ mắc các bệnh viêm nhiễm, bao gồm viêm họng. Những người lớn tuổi có thể gặp phải tình trạng này do sự suy giảm chức năng của các cơ quan.

• Những người mắc bệnh về đường hô hấp: Các bệnh lý như viêm xoang, viêm mũi dị ứng, hoặc viêm amidan mãn tính làm tăng nguy cơ viêm họng mãn tính vì chúng tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn và virus phát triển.

• Người có thói quen hút thuốc hoặc tiếp xúc với khói thuốc: Hút thuốc lá hoặc tiếp xúc với khói thuốc trong thời gian dài gây kích ứng niêm mạc họng và dễ dẫn đến viêm họng mãn tính. Khói thuốc làm giảm khả năng tự làm sạch của niêm mạc họng.

• Người làm việc trong môi trường ô nhiễm: Những người làm việc trong môi trường có nhiều khói bụi, hóa chất, hoặc khí độc như trong các nhà máy, công trình xây dựng, hay tại các cơ sở chế biến thực phẩm có nguy cơ cao mắc bệnh viêm họng mãn tính.

• Người có bệnh lý nền: Các bệnh như tiểu đường, bệnh tim mạch, hoặc các bệnh liên quan đến hệ miễn dịch có thể làm suy yếu khả năng phòng vệ tự nhiên của cơ thể, từ đó dễ bị viêm họng mãn tính.

• Người có thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Những người ít vận động, chế độ ăn uống không hợp lý, hay thường xuyên thức khuya, stress kéo dài cũng là đối tượng dễ mắc các bệnh lý viêm họng mãn tính do cơ thể thiếu sức đề kháng.

Việc nhận diện được nhóm đối tượng có nguy cơ cao sẽ giúp trong việc phòng ngừa và điều trị kịp thời, từ đó giảm thiểu các biến chứng nguy hiểm của bệnh.

Biến chứng của viêm họng mãn tính

Viêm họng mãn tính nếu không được điều trị hoặc kiểm soát kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể. Dưới đây là một số biến chứng phổ biến của bệnh:

• Viêm amidan mãn tính: Một trong những biến chứng thường gặp của viêm họng mãn tính là viêm amidan mãn tính. Viêm amidan có thể trở nên nghiêm trọng, gây khó khăn khi nuốt, đau họng và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.

• Viêm thanh quản: Khi viêm họng kéo dài và ảnh hưởng đến thanh quản, có thể gây ra viêm thanh quản, khiến giọng nói bị khàn hoặc mất tiếng hoàn toàn. Điều này ảnh hưởng lớn đến những người có công việc yêu cầu phải giao tiếp nhiều.

• Nhiễm trùng đường hô hấp dưới: Viêm họng mãn tính có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng tại các bộ phận khác của đường hô hấp, chẳng hạn như phế quản, phổi, dẫn đến các bệnh lý như viêm phổi hoặc viêm phế quản.

• Rối loạn giấc ngủ: Cảm giác khô họng, đau rát và ho liên tục vào ban đêm có thể gây gián đoạn giấc ngủ, làm ảnh hưởng đến sức khỏe và khả năng phục hồi của cơ thể.

• Khó nuốt và ăn uống: Viêm họng mãn tính có thể làm tổn thương niêm mạc họng, gây khó khăn khi nuốt thức ăn, dẫn đến sụt cân hoặc suy dinh dưỡng, đặc biệt là ở người cao tuổi.

• Mắc các bệnh lý liên quan đến hệ miễn dịch: Viêm họng mãn tính kéo dài có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ bị tấn công bởi các tác nhân gây bệnh khác, làm tình trạng sức khỏe nói chung trở nên kém hơn.

Những biến chứng này có thể khiến viêm họng mãn tính trở thành một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, đòi hỏi phải có phương pháp điều trị hiệu quả và kịp thời.

Chẩn đoán viêm họng mãn tính

Để chẩn đoán viêm họng mãn tính chính xác, bác sĩ sẽ tiến hành một loạt các kiểm tra và thăm khám. Dưới đây là các phương pháp chẩn đoán chủ yếu:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra cổ họng để xem có dấu hiệu viêm nhiễm, sưng tấy hay mưng mủ hay không. Họ cũng sẽ hỏi về các triệu chứng như đau họng, ho, khàn giọng và khó nuốt để xác định mức độ nghiêm trọng của bệnh.

• Xét nghiệm dịch tiết họng: Để xác định liệu viêm họng do vi khuẩn hay virus gây ra, bác sĩ có thể lấy mẫu dịch từ họng để làm xét nghiệm. Xét nghiệm này giúp xác định chính xác tác nhân gây bệnh và từ đó có phương pháp điều trị thích hợp.

• Nội soi họng: Trong trường hợp viêm họng kéo dài và có nghi ngờ về các biến chứng, bác sĩ có thể chỉ định nội soi họng. Phương pháp này giúp quan sát rõ ràng cấu trúc và tình trạng niêm mạc họng, phát hiện các tổn thương hoặc dấu hiệu viêm nhiễm.

• Chụp X-quang: Nếu viêm họng có thể ảnh hưởng đến các cơ quan khác như phổi hoặc xoang, bác sĩ có thể yêu cầu chụp X-quang để kiểm tra tình trạng của các bộ phận này. Điều này giúp phát hiện các vấn đề liên quan đến đường hô hấp dưới hoặc các biến chứng như viêm phổi.

• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể được thực hiện để kiểm tra các dấu hiệu viêm nhiễm trong cơ thể, bao gồm mức độ bạch cầu, CRP (C-reactive protein) và các chỉ số khác giúp xác định tình trạng viêm.

• Kiểm tra chức năng dạ dày: Trong trường hợp nghi ngờ viêm họng mãn tính có liên quan đến trào ngược dạ dày thực quản, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện các xét nghiệm như pH-metry hoặc nội soi dạ dày để đánh giá mức độ trào ngược.

Thông qua các phương pháp chẩn đoán trên, bác sĩ có thể xác định chính xác nguyên nhân gây viêm họng mãn tính và từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Khi nào cần gặp bác sĩ về viêm họng mãn tính

Viêm họng mãn tính là một bệnh lý có thể được điều trị nếu phát hiện và can thiệp kịp thời. Tuy nhiên, có những dấu hiệu và triệu chứng cho thấy tình trạng bệnh có thể trở nên nghiêm trọng, đòi hỏi sự can thiệp y tế. Dưới đây là những trường hợp khi người bệnh cần gặp bác sĩ ngay:

• Triệu chứng kéo dài hơn bình thường: Nếu các triệu chứng viêm họng, như đau rát họng, ho hoặc khàn giọng, kéo dài hơn vài tuần hoặc không giảm dù đã áp dụng các biện pháp điều trị tại nhà, bạn nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám.

• Khó nuốt hoặc đau khi nuốt: Khi cảm giác đau hoặc khó nuốt trở nên nghiêm trọng, có thể là dấu hiệu của viêm amidan hoặc viêm thanh quản. Việc này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, gây khó khăn trong việc ăn uống và dinh dưỡng.

• Ho ra máu hoặc đờm có lẫn máu: Nếu bạn bắt đầu ho ra máu hoặc đờm có lẫn máu, đây là triệu chứng cảnh báo các vấn đề nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như viêm phổi hoặc ung thư vòm họng. Trong trường hợp này, cần được thăm khám ngay lập tức.

• Khó thở hoặc thở khò khè: Tình trạng khó thở hoặc thở khò khè kéo dài có thể là dấu hiệu của viêm họng mãn tính gây ra các biến chứng về hô hấp. Đây là triệu chứng cần được xử lý y tế kịp thời.

• Sốt cao hoặc đau tai: Nếu bạn bị sốt cao hoặc cảm thấy đau tai, kèm theo các triệu chứng viêm họng, có thể là dấu hiệu của một biến chứng nghiêm trọng như viêm tai giữa hoặc viêm mũi xoang. Việc điều trị sớm sẽ giúp ngăn ngừa tình trạng bệnh nặng hơn.

• Giảm cân không rõ nguyên nhân: Viêm họng mãn tính kéo dài có thể gây ra sự giảm cân do khó ăn uống, kèm theo các triệu chứng mệt mỏi, suy nhược cơ thể. Điều này cần được bác sĩ xem xét để loại trừ các nguyên nhân bệnh lý nghiêm trọng khác.

Khi có bất kỳ dấu hiệu nào trong các trường hợp trên, việc gặp bác sĩ là cần thiết để được chẩn đoán và điều trị đúng cách.

Phòng ngừa viêm họng mãn tính

Viêm họng mãn tính có thể được phòng ngừa hoặc làm giảm mức độ tái phát nếu người bệnh chủ động thực hiện các biện pháp bảo vệ sức khỏe. Dưới đây là một số cách phòng ngừa hiệu quả:

• Giữ gìn vệ sinh họng miệng: Việc vệ sinh họng miệng đúng cách có thể giúp loại bỏ các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn và virus. Bạn nên đánh răng ít nhất hai lần mỗi ngày và sử dụng nước súc miệng sát khuẩn để giảm nguy cơ nhiễm trùng.

• Tránh tiếp xúc với các chất kích thích: Các yếu tố như khói thuốc lá, bụi bẩn, hóa chất hoặc ô nhiễm không khí có thể làm tổn thương niêm mạc họng. Hạn chế tiếp xúc với các tác nhân này sẽ giúp bảo vệ sức khỏe họng.

• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, đặc biệt là vitamin C và các chất chống oxy hóa, sẽ giúp tăng cường hệ miễn dịch và bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh lý viêm nhiễm.

• Uống đủ nước: Nước giúp giữ ẩm cho niêm mạc họng, giảm nguy cơ khô rát và viêm họng. Hãy đảm bảo cơ thể luôn được cung cấp đủ nước mỗi ngày, đặc biệt trong thời tiết hanh khô.

• Hạn chế sử dụng rượu bia và thức ăn cay nóng: Rượu bia và thực phẩm cay nóng có thể gây kích ứng niêm mạc họng, làm tăng nguy cơ viêm nhiễm. Hãy giảm thiểu việc tiêu thụ các thức ăn và đồ uống này.

• Rửa tay thường xuyên: Rửa tay sạch sẽ sau khi tiếp xúc với các vật dụng công cộng hoặc sau khi tiếp xúc với người bệnh có thể giúp ngăn ngừa vi khuẩn, virus lây lan vào cơ thể qua đường hô hấp.

• Tăng cường sức đề kháng: Tập thể dục đều đặn, ngủ đủ giấc và giảm căng thẳng sẽ giúp cơ thể duy trì một hệ miễn dịch khỏe mạnh, giảm nguy cơ mắc các bệnh viêm họng mãn tính.

• Tránh bị lạnh đột ngột: Đột ngột tiếp xúc với không khí lạnh hoặc thay đổi nhiệt độ quá nhanh có thể gây kích ứng cổ họng và làm tăng nguy cơ viêm nhiễm. Hãy giữ ấm cơ thể, đặc biệt là trong mùa đông.

Bằng cách thực hiện các biện pháp phòng ngừa này, bạn có thể bảo vệ mình khỏi viêm họng mãn tính và giảm thiểu nguy cơ tái phát bệnh.

Phương pháp điều trị viêm họng mãn tính

Việc điều trị viêm họng mãn tính đòi hỏi một phương pháp toàn diện, kết hợp giữa điều trị Tây y và các biện pháp hỗ trợ từ Đông y, nhằm giảm triệu chứng và ngăn ngừa tái phát. Tùy vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp điều trị phù hợp.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Điều trị viêm họng mãn tính bằng thuốc Tây y thường bao gồm các loại thuốc kháng sinh, thuốc giảm đau và thuốc kháng viêm. Những loại thuốc này giúp kiểm soát tình trạng viêm nhiễm và làm giảm các triệu chứng khó chịu.

• Thuốc kháng sinh: Nếu viêm họng mãn tính do vi khuẩn gây ra, bác sĩ có thể chỉ định thuốc kháng sinh. Các thuốc phổ biến bao gồm Amoxicillin, Azithromycin, hoặc Clarithromycin. Những thuốc này giúp tiêu diệt vi khuẩn và giảm thiểu khả năng nhiễm trùng tái phát.

• Thuốc giảm đau và hạ sốt: Để giảm đau họng và hạ sốt, các loại thuốc như Paracetamol hoặc Ibuprofen thường được chỉ định. Những thuốc này giúp giảm cơn đau và giảm viêm trong họng, giúp bệnh nhân cảm thấy dễ chịu hơn.

• Thuốc kháng viêm: Nếu viêm họng mãn tính có kèm theo tình trạng viêm sưng nhiều, bác sĩ có thể kê đơn các thuốc kháng viêm như Prednisolone hoặc Dexamethasone. Những thuốc này giúp giảm tình trạng viêm nhiễm và làm dịu các cơn đau.

• Thuốc xịt họng: Để giảm triệu chứng khô rát hoặc ho khan, một số loại thuốc xịt họng như Fluticasone hoặc Beclometasone có tác dụng giảm viêm tại chỗ, giúp giảm khó chịu và phục hồi niêm mạc họng.

Điều trị bằng biện pháp tự nhiên và Đông y

Bên cạnh thuốc Tây y, nhiều bệnh nhân cũng lựa chọn các phương pháp tự nhiên hoặc Đông y để hỗ trợ điều trị viêm họng mãn tính. Các biện pháp này giúp giảm đau, làm dịu họng và tăng cường sức đề kháng.

• Mật ong và gừng: Mật ong có tính kháng khuẩn và làm dịu họng, trong khi gừng có tác dụng chống viêm và kháng viêm tự nhiên. Kết hợp mật ong và gừng trong một ly trà nóng có thể giúp giảm đau họng, làm dịu cổ họng và cải thiện tình trạng viêm.

• Trà thảo mộc: Các loại trà thảo mộc như trà camomile, trà bạc hà hoặc trà thảo dược chứa các hợp chất tự nhiên có tác dụng làm dịu cổ họng và giảm viêm. Uống trà thảo mộc hàng ngày có thể giúp bệnh nhân cảm thấy thoải mái hơn và cải thiện tình trạng viêm họng.

• Sử dụng thuốc Đông y: Các bài thuốc Đông y có thể được áp dụng để điều trị viêm họng mãn tính từ gốc, giúp cân bằng âm dương và tăng cường chức năng miễn dịch. Một số vị thuốc như hoàng kỳ, cam thảo, và mạch môn có thể được sử dụng để thanh nhiệt, giải độc và làm dịu viêm họng.

Điều trị hỗ trợ và phòng ngừa tái phát

Để điều trị hiệu quả viêm họng mãn tính và phòng ngừa tình trạng tái phát, việc duy trì các biện pháp hỗ trợ là vô cùng quan trọng. Dưới đây là một số phương pháp hỗ trợ điều trị viêm họng mãn tính:

• Duy trì độ ẩm cho không khí: Sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng ngủ có thể giúp giảm hiện tượng khô họng, đặc biệt trong mùa đông hoặc khi sống ở những khu vực có khí hậu khô.

• Giữ gìn vệ sinh họng miệng: Vệ sinh họng miệng đều đặn giúp loại bỏ vi khuẩn và virus có thể gây viêm nhiễm. Bạn có thể súc miệng với nước muối ấm để giảm viêm và làm sạch họng.

• Hạn chế nói nhiều và nghỉ ngơi đầy đủ: Nếu viêm họng mãn tính gây khàn giọng hoặc đau họng, việc giảm thiểu việc nói quá nhiều và nghỉ ngơi đầy đủ sẽ giúp họng hồi phục nhanh chóng.

Với sự kết hợp giữa các phương pháp điều trị Tây y và hỗ trợ tự nhiên, việc điều trị viêm họng mãn tính sẽ đạt hiệu quả cao hơn, giúp bệnh nhân hồi phục nhanh chóng và ngăn ngừa tái phát.